juni 2021

Franck: Chorals et Pièces pour grand orgue

Pétur Sakari

Pétur Sakari’s album met Franck-orgelmuziek op het fantastisch klinkende Cavaillé-Coll-instrument van de kathedraal van het Heilig Kruis, Orléans (uitstekend opgenomen door BIS), is een prachtig sonisch spektakel.

Als het gaat om de orgelmuziek van César Franck, hebben we keuze te over; er is niet zozeer een overvloed aan Franck op de plaat als wel een overvloed aan indrukwekkende opnames. Velen maken gebruik van opmerkelijke Cavaillé-Coll-orgels – het natuurlijke stampterrein van Francks orgelmuziek – en bijna allemaal betrappen ze spelers op hun meest geïnspireerde moment. Dat is hier zeker het geval. Toen ik het vorige album met Franse orgelmuziek van de Finse organist Pétur Sakari (5/14) recenseerde, was ik niet overdreven onder de indruk. Hier is het een heel ander verhaal. Door de briljantheid van zijn spel, het gekozen instrument en de superieure opname van BIS, springt dit eruit als iets heel uitzonderlijks, zelfs in het drukke veld van uitstekende Franck-opnames.

Sakari is ontegenzeggelijk een briljant speler, maar in een repertoire als dit, waar virtuositeit ondergeschikt is aan muzikaal inzicht en interpretatieve diepgang, laat hij iets heel bijzonders zien. Zijn interpretaties mengen de lange traditie van Francks uitvoeringen met iets dat kenmerkend van hemzelf is. Bij de eerste smaak voelen sommige van zijn tempo's extreem aan, vooral in het 'Pièce héroïque', maar bij de tweede en derde keer horen lijken ze allemaal volkomen natuurlijk, en de vierde keer ben ik helemaal overtuigd.

Het meest indrukwekkend in Sakari's interpretaties is de behandeling van die lange pauzes waarmee de componist zijn orgelschriftuur bezaaide - plekken waar je je kunt voorstellen dat Franck zijn handen van de manualen haalt om te worstelen met handenvol stevige Cavaillé-Coll-stopknoppen, of gewoon even rust neemt van de spanning van de inspiratie. Terwijl veel spelers deze zien als adempauzes, plekken om de troepen te verzamelen, als het ware, voordat ze de volgende fase van de strijd ingaan met Francks intellectuele en emotionele uitdagingen, integreert Sakari ze in de verhaallijn, niet zozeer als dramatische pauzes als wel momenten van overheerlijke verwachting - de sorbets tussen de gerechten. Nergens is dit briljanter gedaan dan in de laatste drie minuten van de Second Chorale, waar we ook een voorproefje krijgen van de weelderige klank van dit glorieuze instrument van de kathedraal van Orléans, met zijn huiveringwekkende pleno, zilveren Montres, verrukkelijk nonchalante fluiten en innemend geblaat Voix humaine, evenals de enorme dynamiek en toonhoogtebereik van BIS' verbluffende SACD-geluid. Dit is een werkelijk uitstekende opname van Francks orgelmuziek.

When it comes to the organ music of César Franck, we are spoilt for choice; there is not so much a surfeit of Franck on disc as an abundance of impressive recordings. Many make use of notable Cavaillé-Coll organs – the natural stomping ground of Franck’s organ music – and nearly all of them catch players at their most inspired. That is certainly the case here. When I reviewed the Finnish organist Pétur Sakari’s previous album of French organ music (5/14), I was not overly impressed. It’s a very different story here. From the brilliance of his playing, the instrument chosen and BIS’s superlative recording, this stands out as something quite exceptional, even in the crowded field of outstanding Franck recordings.

Sakari is unquestionably a brilliant player but in repertory such as this, where virtuosity takes a back seat to musical insight and interpretative depth, he shows something very special. His interpretations mix the long tradition of Franck performances with something distinctively his own. At first taste, some of his tempos feel extreme, especially in the ‘Pièce héroïque’, but on second and third hearings these all seem entirely natural, and fourth time round, I find myself utterly convinced.

Most impressive in Sakari’s interpretations is the handling of those long pauses with which the composer littered his organ-writing – places where one can imagine Franck taking his hands off the manuals to grapple with fistfuls of hefty Cavaillé-Coll stop-knobs, or simply taking a momentary rest from the strain of inspiration. While many players see these as breathing points, places to assemble the troops, as it were, before going into the next stage of battle with Franck’s intellectual and emotional challenges, Sakari integrates them into the narrative flow, not so much as dramatic pauses as moments of mouth-watering anticipation – the sorbets between the dishes. Nowhere is this more brilliantly done than in the closing three minutes of the Second Chorale, where we also get a taste of the sumptuous sound of this glorious instrument of Orléans Cathedral, with its spine-tingling pleno, silvery Montres, delightfully insouciant flutes and endearingly bleating Voix humaine, as well as the tremendous dynamic and pitch range of BIS’s stunning SACD sound. This is a truly outstanding recording of Franck’s organ music.