maart 2021

David Matthews: A Vision of the Sea

BBC Philharmonic Orchestra o.l.v. Jac van Steen

De klankwereld van David Matthews trekt je mee met expressieve orkestrale teksten, of hij nu de zon of de zee oproept, of in zijn prachtig vormgegeven Achtste symfonie.

David Matthews bouwt voort op de rijke Britse symfonische traditie en biedt een principieel alternatief voor die 20e-eeuwse stijlen die weinig tot geen hoorbare relatie hadden met majeur-mineur tonaliteit. Dit laatste album met zijn orkestrale muziek vult de enige resterende leemte in zijn opgenomen symfonische cyclus (een cd met nr. 9 is al uitgebracht - Nimbus, 7/19), en Matthews' Achtste projecteert een winnende welsprekendheid en energie zonder ooit te vervallen in zwaarwichtigheid. Zelfs de dans-rapsodie finale - die volgt op twee delen met sterk contrasterende emotionele substantie - blijft ver weg van de trivialiteit van lichte muziek.

Veel 20e-eeuwse componisten, van Strauss tot Sjostakovitsj, lieten zien hoe je een basis in tonaliteit kunt behouden zonder muziek te schrijven die simpelweg de stijlen en structuren van eerdere tijden napraat. Maar sinds 1970 hebben tonale componisten vaak pacten gesloten met die vormen van minimalisme die prioriteit geven aan consonantie en uitbundigheid, waarbij ze stilzwijgend erkennen dat het veel moeilijker is om Sibelius en anderen te volgen bij het bedenken van een onderscheidende stijl terwijl technieken in leven worden gehouden die de radicalen dood hadden verklaard. Zoals alle werken op dit album aantonen, beheert Matthews deze moeilijke taak met consistente frisheid van expressie en overtuigend vormgegeven structuren. Zijn goed geplaatste climaxen trekken hun veelkleurige stoten nooit in, met fantasierijke orkestratie bewonderenswaardig overgebracht in deze fijn gespeelde en uitstekend ontworpen opnames. Zelden hebben dramatische uitbarstingen van percussie zo opwindend geklonken, en voor eens overweldigen ze de rest van het orkest niet: de balans is hier ideaal.

De wereld van de natuur is nooit ver weg in Matthews' muziek, en twee andere recente orkestwerken getuigen van zijn vreugde in contexten waar spookachtige fragmenten van vogelgezang kunnen opduiken. Toward Sunrise is niet zuinig met het suggereren van de majestueuze kracht van de vurige ster in kwestie, terwijl het ook – via soulvolle strijkmelodieën die verwijzen naar Mahleriaanse herkomst – de zon bekijkt vanuit een onmiskenbaar menselijk perspectief. In A Vision of the Sea drukt een epigraaf van Shelley archetypisch romantische aspiraties uit, wat leidt tot weelderige orkestrale texturen die het imposante hoogtepunt van Toward Sunrise aan het einde opnieuw bezoeken. Tot slot biedt Matthews' herziening uit 2015 van zijn Sinfonia uit 1995 een verkwikkende behandeling van ritmische en harmonische patronen die The Rite of Spring echoën. Maar deze echo's verschijnen pas nadat de componist de grond heeft voorbereid met zijn eigen persoonlijke kwaliteiten van vorm en stijl, waardoor een apotheose die het lyrische en het heroïsche vermengt, perfect op schaal is.

David Matthews continues to build on the rich British symphonic tradition, offering a principled alternative to those 20th-century styles that bore little if any audible relation to major-minor tonality. This latest album of his orchestral music plugs the one remaining gap in his recorded symphonic cycle (a CD including No 9 has already been issued – Nimbus, 7/19), and Matthews’s Eighth projects a winning eloquence and energy without ever lapsing into ponderousness. Even its dance-rhapsody finale – coming after two movements of strongly contrasted emotional substance – steers well clear of light-music triviality.

Many 20th-century composers, from Strauss to Shostakovich, showed how to retain a basis in tonality without writing music that simply parroted the styles and structures of earlier times. But since 1970 tonal composers have often made pacts with those forms of minimalism that prioritise consonance and exuberance, tacitly acknowledging that it is much harder to follow Sibelius and others in devising a distinctive style while keeping alive techniques which the radicals had declared moribund. As all the works on this album demonstrate, Matthews manages this difficult task with consistent freshness of expression and cogently shaped structures. His well-placed climaxes never pull their multicoloured punches, with imaginative orchestration admirably conveyed in these finely played and excellently engineered recordings. Rarely have dramatic outbursts of percussion sounded so thrilling, and for once they never overwhelm the rest of the orchestra: the balance here is ideal.

The world of nature is never far away in Matthews’s music, and two other recent orchestral works bear witness to his delight in contexts where haunting fragments of birdsong can emerge. Toward Sunrise doesn’t stint in suggesting the majestic power of the fiery star in question, while also – by way of soulful string melodies hinting at Mahlerian provenance – viewing the sun from an unmistakably human perspective. In A Vision of the Sea an epigraph from Shelley expresses archetypally romantic aspirations, prompting sumptuous orchestral textures that revisit the imposing climax of Toward Sunrise at the end. Finally, Matthews’s 2015 revision of his 1995 Sinfonia offers bracing treatment of rhythmic and harmonic patterns that echo The Rite of Spring. But these echoes appear only after the composer has prepared the ground with his own personal qualities of form and style, ensuring that an apotheosis blending the lyrical and the heroic is perfectly to scale.