februari 2021

Vida breve: Bach, Busoni, Chopin, Liszt, Hough, Gounod

Stephen Hough

Stephen Hough volgt zijn Beethoven-concertalbum met een meer intieme, persoonlijke meditatie over leven en dood, een reis vol op Bach gebaseerde reflecties, en allemaal uitgevoerd met zijn gebruikelijke intelligentie en flair.

Als we dit een conceptalbum zouden noemen, zouden we de kracht en actualiteit ervan ondermijnen. Het is zowel een meditatie over de kwetsbaarheid van het leven als een Bergmanesque schaakpartij met de Dood, waarvoor Hough zijn stukken en pionnen in een meesterzet van programmering heeft neergelegd.

Bach, of preciezer gezegd reacties op hem, omlijsten het recital: van Busoni's monumentale gebouw tot Gounods spirituele meditatie, de laatste in Houghs eigen doorschijnende arrangement. In de Chaconne realiseert Hough Busoni's gotisch verbeterde architectuur met een palet van orkestrale klanken van kletterende klokken - die volledig gebruikmaken van de helderheid van zijn gekozen Yamaha - tot de tederste zijden draden. Een compleet ander kleurenspectrum, dit keer meer opera-achtig, schetst een levendig beeld van het lot in Busoni's Sonatina Chamber Fantasy on Carmen.

Tussen deze twee is het de beurt aan de Dood. Maar eerst brengen de tumultueuze openingsdelen van Chopins sonate in bes mineur ons terug naar de turbulentie van het leven. Ondanks de opwindende intensiteit, heeft Houghs Chopin een evenwichtige en nobele sfeer, subtiel verfraaid met moeiteloze rubato's. Luister naar het triogedeelte van het Scherzo voor een masterclass in onbewuste artisticiteit. Of verwonder je over het natuurlijke vloeiende tempo van de Funeral March, dat een cinematografisch contrast ondersteunt van steeds meer invasieve doodsklokken en ingetogen rouw.

Die klokken luiden opnieuw in Liszts 'Funérailles', met alle tinten zwart in beeld, gevolgd door kwaadaardige grimassen in de Bagatelle sans tonalité. Houghs eigen sonate, waaraan de titel van de cd is ontleend, biedt een moment van introspectieve en melancholische reflectie, maar ook een moment dat wordt getemperd door strakke intellectuele controle. Vijf motivische cellen worden verkend en contrapuntisch ontwikkeld om twee climaxen te vormen, waarbij in de tweede het vijfde motief in de schijnwerpers staat. Als dit motief bekend klinkt, denkt u misschien aan het chanson ‘En avril à Paris’, beroemd gemaakt door Charles Trenet in de vroege jaren 1950. Twee van Houghs eigen bewerkingen, van een Koreaans traditioneel lied en van Gounod/Bach, zijn tegelijkertijd transcendent en uitdagend: schaakmat Dood.

To call this a concept album would be to diminish its power and timeliness. It is both a meditation on the fragility of life and a Bergmanesque game of chess with Death, for which Hough has laid out his pieces and pawns in a masterstroke of programming.

Bach, or more precisely responses to him, bookends the recital: from Busoni’s monumental edifice to Gounod’s spiritual meditation, the latter in Hough’s own translucent arrangement. In the Chaconne, Hough realises Busoni’s gothically enhanced architecture with a palette of orchestral timbres from clangorous bells – making full use of the brightness of his chosen Yamaha – to the tenderest silken threads. A completely different spectrum of colours, this time more operatic, paints a vivid picture of Fate in Busoni’s Sonatina Chamber Fantasy on Carmen.

Between these two it is Death’s move. But first the tumultuous opening movements of Chopin’s B flat minor Sonata return us to the turbulence of life. Despite its exhilarating intensity, there is a poised and noble feel to Hough’s Chopin, subtly embellished as it is with effortless rubatos. Listen to the Trio section of the Scherzo for a masterclass in unselfconscious artistry. Or marvel at the natural flowing tempo for the Funeral March, supporting a cinematographic contrast of ever more invasive death knells and subdued mourning.

Those bells toll again in Liszt’s ‘Funérailles’, with all shades of black on display, followed by evil grimaces in the Bagatelle sans tonalité. Hough’s own Sonata, from which the title of the disc derives, offers a moment of introspective and melancholic reflection, yet also one that is tempered by tight intellectual control. Five motivic cells are explored and developed contrapuntally to form two climaxes, in the second of which the fifth motif is placed in the spotlight. If this motif sounds familiar, you might be thinking of the chanson ‘En avril à Paris’, made famous by Charles Trenet in the early 1950s. Two of Hough’s own arrangements, of a Korean traditional song and of Gounod/Bach, are at once transcendental and defiant: checkmate Death.