november 2022

Schubert: Symphonies Nos. 8 & 9

Le Concert des Nations o.l.v. Jordi Savall

Jordi Savall en Le Concert des Nations volgen hun uitstekende Beethoven-cyclus met een historische combinatie van twee Schubert-symfonieën, beide met overtuigende uitvoeringen.

Schubert kan nauwelijks worden gezien als iemand die verstrikt is geraakt in de jubileumroem, maar er is een genereuze productie van symfonische opnamen geweest in de periode rond zijn 225e verjaardag op 31 januari van dit jaar. Zowel Heinz Holliger als Herbert Blomstedt hebben gedachten uit hun late carrière over de Achtste en Negende gegeven die zich aansluiten bij de interpretatie van de Negende door de tachtigjarige Boult (Warner Classics, 12/72) in het aanbieden van uitvoeringen die voortkomen uit een levenslange overweging van deze nog steeds verbazingwekkende werken. Op instrumenten uit die tijd produceerde Michi Gaigg een Negende die een festivalcyclus van de zeven en een halve symfonie bekroonde, en die 'onvermoeibare voortstuwing en aanstekelijke ijver' (zoals ik destijds opmerkte) aan dit meesterwerk toevoegde. Onlangs voltooide René Jacobs zijn cyclus met een frustrerend ongelijke Achtste en Negende die, ondanks al zijn gebruikelijke kritische blik en provocatie, niet helemaal samenkwamen als volledig samenhangende interpretaties.

Na een veelgeprezen Beethoven-cyclus bieden Jordi Savall en Le Concert des Nations nu een koppeling tussen periode-instrumenten die het beste van al deze werelden combineert. Mark Pullinger identificeerde een 'spierige, bijna schurende kwaliteit' in de strijkers in het tweede deel van hun Beethoven (2/22), dat hier aanzienlijk wordt herhaald, en plaatst deze werken meer in Beethovens Wenen dan dat ze het vanaf de andere kant van de telescoop bekijken, als een voorteken van latere ontwikkelingen in de 19e eeuw.

De troepen zijn vrij substantieel naar periode-bandnormen, met 10 eerste en 10 tweede violen, het vaste personeel van Le Concert des Nations aangevuld, zoals in hun Beethoven, met 'jeunes participanten à l'Académie Schubert' - internationale spelers aan het begin van hun carrière. Men kan af en toe kleine intonatiefouten opmerken, maar de kracht van deze lezingen is zodanig dat het algehele effect nauwelijks wordt aangetast. De ‘Grote’ C majeur wordt in al zijn stemmingen tot leven gebracht, met de nodige waardering voor zijn uitgestrektheid, maar zonder de kans te laten liggen om de veelheid aan accenten en sforzandos echt te laten bijten. Het ensemble blijft solide, zelfs in de motorische, uithoudingsvermogen-uitputtende strijkfiguren die de finale van de Negende voortstuwen. De Unfinished wordt gepresenteerd als een bevredigende gesloten vorm in twee delen, in tegenstelling tot Jacobs’ open einde-lezing, die de noodzaak van een scherzo en finale leek te impliceren. Voor een overtuigende opname van deze twee grote werken met instrumenten uit die tijd, die desondanks niets als vanzelfsprekend beschouwt, is dit nu misschien wel de ideale keuze.

Schubert can hardly be thought to have become caught up in anniversary fervour but a generous production of symphonic recordings has attended the period around his 225th anniversary on January 31 this year. Both Heinz Holliger and Herbert Blomstedt have offered late-career thoughts on the Eighth and Ninth that join the octogenarian Boult’s reading of the Ninth (Warner Classics, 12/72) in offering performances borne of a lifetime’s consideration of these still-startling works. On period instruments, Michi Gaigg produced a Ninth that crowned a festival cycle of the seven and a half symphonies, bringing ‘tireless propulsion and infectious fervour’ (as I noted at the time) to this masterpiece. Most recently, René Jacobs completed his cycle with a frustratingly uneven Eighth and Ninth that, for all his customary scrutiny and provocation, didn’t quite pull together as fully cogent interpretations.

Following on swiftly from a highly acclaimed Beethoven cycle, Jordi Savall and Le Concert des Nations now offer a period-instrument coupling that combines the best of all these worlds. Mark Pullinger identified a ‘sinewy, almost abrasive quality’ to the strings in the second instalment of their Beethoven (2/22), which is appreciably reprised here, situating these works very much in Beethoven’s Vienna rather than viewing it from the other end of the telescope, as a portent of later 19th-century developments.

The forces are fairly substantial by period-band standards, with 10 each of first and second violins, the regular personnel of Le Concert des Nations augmented, as in their Beethoven, with ‘jeunes participants à l’Académie Schubert’ – international players at the outset of their careers. One may notice occasional minute lapses in intonation but the power of these readings is such that the overall effect is barely marred. The ‘Great’ C major is brought to life in all its moods, with due appreciation of its expansiveness but without stinting on the opportunity to let the multiplicity of accents and sforzandos really bite. The ensemble remains solid even in the motoric, stamina-sapping string figures that propel the finale of the Ninth. The Unfinished is presented as a satisfying two-movement closed form, in contrast to Jacobs’s open-ended reading, which seemed to imply the need for a scherzo and finale. For a persuasive period-instrument recording of these two great works that nevertheless takes nothing for granted, this may well now be the ideal choice.