oktober 2022

Del Cinque: Sonatas for Three Cellos

Ludovico Minasi, Cristina Vidoni & Teodoro Baù

Ermenegildo Del Cinque bleek een vreugdevolle ontdekking voor onze gewaardeerde criticus – en ook voor mij – dankzij deze uitstekende pleidooi.

Hoe kon het dat ik, voordat deze opname op mijn bureau belandde, niet wist dat de meest productieve cellocomponist aller tijden Ermenegildo Del Cinque (1700-73) was? Sterker nog, dat ik nog nooit van hem had gehoord? Toch vind ik een klein beetje troost in het feit dat hij ook niet wordt genoemd in het lijvige woordenboek van muziek op mijn plank, en ook dat dit de enige beschikbare opname van zijn muziek lijkt te zijn.

Del Cinque was een priester, edelman, dichter, schilder en vermaard virtuoos cellist uit Rome die meer dan 100 sonates voor twee cello's en 18 stukken voor drie cello's schreef. Hij componeerde ook cantates, een serenate en wat religieuze muziek. En om zijn muziek te onthullen, moeten we Il Pomo d’Oro’s eerste cellist Ludovico Minasi bedanken, die op zijn beurt klavecinist-dirigent Andrea Buccarella en viola da gamba-speler Teodoro Baù, luitist Simone Vallerotonda en cellist Cristina Vidoni bijeen heeft gebracht. Het is ook de moeite waard om uw aandacht op te vestigen dat de albumtitel niet helemaal recht doet aan Minasi’s aantrekkelijk diverse keuze aan werken, want tussen zes van de drie-cellosonates zitten ook twee van de twee-cellosonates. Het is ook een leuke bijkomstigheid dat de opnamelocatie zich in het Romeinse palazzo van hertog Giovanni Antonio Altemps bevindt, waar Del Cinque zelf optrad. Stilistisch gezien is dit een taal die onder de vlag van de late barok valt in plaats van de opkomende stile galante. Structureel gezien bevinden we ons ondertussen in het gebied van vier delen, grotendeels doorgecomponeerd, en vermijden we dansvormen. Denk maar aan kerksonates – misschien wel terecht, gezien Del Cinque’s status als geestelijke.

Minasi en collega’s pleiten meer dan eens voor Del Cinque’s rehabilitatie. De cellisten spelen zowel bovenhands als onderhands en smelten prachtig samen. Het is allemaal enorm elegant vormgegeven en gedistingeerd, tegelijkertijd ingetogen en vol met verschillende vormen en tinten van klankkleuring en articulatie. Sonate nr. 5 in D voor drie cello’s is snel uitgegroeid tot een persoonlijke favoriet: een prachtig uitgevoerd onbegeleid Adagio eerste deel; een keurig lenig Vivace vibrato (een interessante deeltitel, die zowel tempo als timbre omvat), gedanst op Vallerotonda’s vrolijk tokkelende gitaar; nog een warm liefhebbend onbegeleid langzaam deel; dan de drievoudige swing van het afsluitende Allegretto moderato, de cellisten nu aangevuld met de terugkeer van Vallerotonda's gitaar en Buccarella op klavecimbel. Of, om de delicate gedetailleerde frasering te samplen, spring naar het einde van de afsluitende Lento e amoroso van de driecellige sonate nr. 17 in g mineur voor de plotselinge dynamisch contrasterende vraag-en-antwoordsequentie tussen Minasi en de andere twee. Dit alles is opgenomen met een verfijnde balans, cello's direct maar niet te dichtbij, terwijl tokkelinstrumenten grotendeels ver naar achteren worden gehouden, wat een soepele sympathieke achtergrondspikkel van textuur en kleur geeft.

Heb ik je overgehaald om het eens te proberen? Ik hoop het.

How could it have been that, before this treat of a recording landed on my desk, I didn’t know that the most prolific cello composer of all time was Ermenegildo Del Cinque (1700-73)? Moreover, that I had never even heard of him? Still, I take a small crumb of comfort from the fact that he doesn’t get a mention in the weighty dictionary of music on my shelf either, and also that this appears to be the only available recording of any of his music.

Del Cinque was a priest, nobleman, poet, painter and renowned virtuoso cellist from Rome who wrote over 100 sonatas for two cellos and 18 pieces for three cellos. He also composed cantatas, a serenata and some sacred music. And to thank for unearthing his music we have Il Pomo d’Oro’s principal cellist Ludovico Minasi, who in turn has gathered together harpsichordist-conductor Andrea Buccarella and viola da gamba player Teodoro Baù, lutenist Simone Vallerotonda and cellist Cristina Vidoni. Also worth drawing your attention to is that the album title doesn’t quite do justice to Minasi’s attractively diverse choice of works, because sprinkled between six of the three-cello sonatas are also two of the two-cello sonatas. It’s also a nice touch that the recording venue is in the Roman palazzo of Duke Giovanni Antonio Altemps, where Del Cinque himself performed. Stylistically this is a language falling under the late Baroque banner rather than the emerging stile galante. Structurally, meanwhile, we’re in four-movement territory, mostly through-composed, and avoiding dance forms. Indeed, think church sonatas – perhaps appropriately, given Del Cinque’s status as a man of the cloth.

Minasi and colleagues more than make the case for Del Cinque’s rehabilitation. Playing both overhand and underhand, the cellists blend beautifully with each other. It’s all immensely elegantly shaped and dispatched, simultaneously understated and brimming with different shapes and shades of tone colouring and articulation. Sonata No 5 in D for three cellos has quickly emerged as a personal favourite: an exquisitely rendered unaccompanied Adagio first movement; a neatly nimble Vivace vibrato (an interesting movement title, incorporating both tempo and timbre), danced out to Vallerotonda’s merrily strumming guitar; another warmly loving unaccompanied slow movement; then the triple-time swing of the concluding Allegretto moderato, the cellists now complemented by the return of Vallerotonda’s guitar and Buccarella on harpsichord. Or, to sample the delicately detailed phrasing, hop to the end of three-cello Sonata No 17 in G minor’s concluding Lento e amoroso for the sudden dynamically contrasting call and response sequence between Minasi and the other two. All this is recorded with a sophisticated balance, cellos immediate but not too close, while plucked instruments are largely kept well back, lending a suavely sympathetic background sprinkle of texture and colour.

Have I persuaded you to give it a spin? I do hope so.