oktober 2022

Secret Love Letters

Lisa Batiashvili & Philadelphia Orchestra o.l.v. Yannick Nézet-Séguin

Szymanowski’s Eerste Vioolconcert krijgt hier een prachtig gekleurde uitvoering – slechts een deel van een meeslepend album van de voortreffelijke Lisa Batiashvili.

Er wordt vaak beweerd dat de hedendaagse vioolsterren de persoonlijkheid van hun beroemde voorgangers missen. Maar aan de andere kant doet de projectie van een direct herkenbare klank er minder toe dan vroeger. Lisa Batiashvili is geen slappeling als het gaat om ouderwetse bravoure en geeft de voorkeur aan een interpretatieve lijn die gemakkelijker te ervaren is dan te beschrijven, niet zozeer bescheiden als wel intiem, flexibel en ongehaast. Een technische eigenaardigheid is de vertraagde inzet van vibrato op aanhoudende noten, maar de muziek lijkt altijd op de eerste plaats te komen.

De hermetische vertrouwelijkheden van Szymanowski's Eerste Vioolconcert, de drijvende kracht achter deze nieuwste release, passen perfect bij Batiashvili. Hoewel het geen werk is dat ze eerder in haar carrière speelde – in tegenstelling tot Nicola Benedetti, die er beroemd mee triomfeerde als BBC Young Musician of the Year, door het op cd te zetten toen ze nog tiener was (DG, 6/05) – maakt ze het stuk haar eigen door de subtiele nuances van haar geluid, een vurig zingende lijn en een weigering om te overdrijven. Zelfs wanneer ze zich in de stratosfeer waagt, voelen Szymanowski's overpeinzingen tegelijkertijd dromerig en doelgericht. De glans dooft nooit, behalve waar het bedoeld is. Typisch laat Batiashvili een ruwer timbre los bij de nadering van de cadens, waarna Yannick Nézet-Séguin en zijn Philadelphians een laatste technicolor-uitspatting bijdragen. We keren dan terug naar de nachtelijke wereld en een einde dat zowel als koket als mysterieus kan worden opgevat. De impressionistische wisselwerking tussen solist en orkest wordt overal prachtig gerealiseerd in de droge akoestiek van de historische Academy of Music in Philadelphia.

De Szymanowski is tegenwoordig vrijwel standaardrepertoire, wat niet wil zeggen dat veel uitvoeringen zo goed zijn als deze. Ondertussen lijkt Chaussons Poème een comeback te maken: Batiashvili is misschien een natuurlijker exponent van zijn fin de siècle sensualiteit dan de openhartige Hilary Hahn, die het opnam in haar gele label ‘Paris’ collectie (DG, 3/21).

Batiashvili’s concertante picks worden omlijst door partituren voor kleinere bezettingen, iets wat niet eerder zou zijn gebeurd. Elk verslag van Francks veel opgenomen Vioolsonate moet klassieke sereniteit en romantische overdaad in evenwicht brengen. Hier hanteert het in Georgië geboren duo een vrijmoedige benadering. De lancering van de turbulente Allegro beweging is een beetje een agogische warboel en er zijn een paar plekken in de improvisatorische derde waar Batiashvili’s vibrato-lichte geklaag de anderszins vlekkeloze intonatie compromitteert. Geen siroop dus, maar ik miste wel de strakkere focus van Kyung-Wha Chung met wijlen Radu Lupu (Decca, 9/80). De Jascha Heifetz-bewerking van Debussy's 'Beau soir', toegevoegd als een soort toegift aan het einde van het programma, heeft Nézet-Séguin die het overneemt aan de piano. De jonge Giorgi Gigashvili is een prijswinnende begunstigde van Batiashvili's eigen non-profitorganisatie.

Stond 'The French Connection', of iets dergelijks, te dicht bij het eerder genoemde 'Paris' om als albumtitel te worden beschouwd? Batiashvili zelf probeert de enigszins kleffe keuze voor 'Secret Love Letters' te rechtvaardigen in een boekje dat is versierd met een portret van de artiest in chique en doorschijnende avondkleding. Er zijn ook een aantal informele sessiefoto's; niets met de componisten, zelfs niet Szymanowski, de meest plausibele geheime briefschrijver van het stel. Sterk aanbevolen.

It is often asserted that today’s violin stars lack the personality of their famous forebears. Then again the projection of an instantly identifiable sonority matters less than it used to. No slouch when it comes to old-fashioned bravura, Lisa Batiashvili favours an interpretative line that is easier to experience than to describe, not self-effacing so much as intimate, flexible, unhurried. One technical idiosyncrasy is the delayed onset of vibrato on sustained notes, yet the music always seems to come first.

The hermetic confidences of Szymanowski’s First Violin Concerto, very much the driver of this latest release, suit Batiashvili down to the ground. Though not a work she played earlier in her career – unlike Nicola Benedetti, who famously triumphed with it as BBC Young Musician of the Year, committing it to disc while still in her teens (DG, 6/05) – she makes the piece her own through the subtle shading of her sound, an ardently singing line and a refusal to exaggerate. Even when venturing into the stratosphere Szymanowski’s ruminations feel at once dreamy and purposeful. The lustre never dims except where it’s meant to. Typically Batiashvili unleashes a grittier timbre at the approach of the cadenza, after which Yannick Nézet-Séguin and his Philadelphians contribute one last technicolour splurge. We then return to the nocturnal world and an ending that might be construed as coquettish as well as mysterious. Throughout, the impressionistic interplay of soloist and orchestra is beautifully realised in the dry acoustic of Philadelphia’s historic Academy of Music.

The Szymanowski is virtually standard repertoire these days, which is not to say that many renditions go as well as this. Meanwhile Chausson’s Poème would seem to be making a comeback: Batiashvili is perhaps a more natural exponent of its fin de siècle sensuality than the forthright Hilary Hahn, who included it in her yellow-label ‘Paris’ collection (DG, 3/21).

Batiashvili’s concertante picks are framed by scores for smaller forces, not something that would have happened in an earlier age. Any account of Franck’s much-recorded Violin Sonata has to balance classical serenity and Romantic excess. Here the Georgian-born pair adopt a freewheeling approach. The launch of the turbulent Allegro movement is a bit of an agogic jumble and there are a couple of spots in the improvisatory third where Batiashvili’s vibrato-lite keening compromises otherwise flawless intonation. No syrup, then, but I found myself missing the tighter focus of Kyung-Wha Chung with the late Radu Lupu (Decca, 9/80). The Jascha Heifetz arrangement of Debussy’s ‘Beau soir’, appended as a sort of encore at the end of the programme, has Nézet-Séguin taking over at the piano. Young Giorgi Gigashvili is a prizewinning beneficiary of Batiashvili’s own non-profit foundation.

Was ‘The French Connection’, or something like it, too close to the aforementioned ‘Paris’ to be considered as an album title? Batiashvili herself attempts to justify the slightly cloying choice of ‘Secret Love Letters’ in a booklet that comes adorned with a portrait of the artiste in chic and sheer eveningwear. There are a number of informal session photos, too; nothing featuring the composers, not even Szymanowski, the most plausible secret letter-writer of the bunch. Strongly recommended.