september 2022

Mouton: Missa Faulte d’argent

The Brabant Ensemble o.l.v. Stephen Rice

Er schuilt een levendig gevoel van opwinding in de benadering van Moutons muziek door het Brabant Ensemble, de laatmiddeleeuwse werken vol afwisseling, karakter en eigenheid.

Bijna 70 jaar geleden beschreef Gustave Reese Jean Mouton (vóór 1459-1522) als ‘de meest begaafde van Josquins navolgers’, en hoewel dat in veel opzichten waar is, is deze nieuwe opname van regisseur en musicoloog Stephen Rice nog steeds een beetje een openbaring. Mouton, zoals zoveel componisten die te gemakkelijk worden gecategoriseerd als Josquiniaanse naschokken, komt tot leven in de handen van The Brabant Ensemble en de resultaten zijn oogopenend.

Moutons muziek valt tussen Josquins stijl en Willaerts latere ontwikkelingen in, en maakt gebruik van zowel laatmiddeleeuwse structuren (motetten met lange sierlijke duetten) als aangrijpend gebruik van gevarieerde polyfone texturen. Op dit album in het bijzonder worden zijn vloeiende, melodieuze lijnen gepresenteerd als gepassioneerder dan ik eerder had gedacht en de zangers brengen echte opwinding in de volle klanken van met name de zesstemmige werken. Neem het openingsmotet, Confitemini Domino (‘Verkondig de Heer’), met zijn ingenieuze canonische cantus firmus en vloeiende, vrij gecomponeerde secties. Mouton bouwt langzaam vurige harmonie op totdat – met excuses voor de plot-spoiler – de cadens op ‘in nomine Domini’ (‘in de naam van de Heer’) door herhaalde frases heen tuimelt naar een harmonisch sensationeel einde, en de zangers iets vertragen om zich over te geven aan een laatste vlammende akkoord. Heerlijk.

De Missa Faulte d’argent citeert een teder en sonoor chanson en toont ook een voorkeur voor vollere texturen. De zang is extreem zeker en ik hou van de manier waarop Moutons zorgvuldige setting van sleutelmomenten is afgemeten, bijvoorbeeld het ontroerende duet op ‘Domine Fili unigenite’ naar de volledige akkoorden op ‘Qui tollis peccata mundi’. Er zit veel variatie in deze mis en inderdaad in de selectie door het hele programma heen. Van de laatmiddeleeuwse sfeer van Gaude virgo Katherina tot de imiterende uitbundigheid van Illuminare, illuminare, Jerusalem, Mouton presteert op vele niveaus en The Brabant Ensemble voert zijn werken uit met verve en briljantie.

Writing nearly 70 years ago, Gustave Reese described Jean Mouton (before 1459-1522) as ‘the most gifted of Josquin’s emulators’, and while that is in many senses true, this new recording from director and musicologist Stephen Rice is still a bit of a revelation. Mouton, like so many composers too easily categorised as Josquinian aftershocks, comes to life in the hands of The Brabant Ensemble and the results are eye-opening.

Mouton’s music falls between Josquin’s style and Willaert’s later developments, and employs both late-medieval structures (motets with long graceful duets) and poignant use of varied polyphonic textures. On this album in particular, his smooth, melodious lines are presented as more impassioned than I had before realised and the singers bring real excitement to the full sonorities of the six-voice works in particular. Take the opening motet, Confitemini Domino (‘Proclaim the Lord’), with its ingenious canonic cantus firmus and flowing, freely composed sections. Mouton slowly builds fervent harmony until – with apologies for the plot-spoiler – the cadence on ‘in nomine Domini’ (‘in the name of the Lord’) tumbles through repeated phrases into a harmonically sensational close, and the singers slow up slightly to indulge a final blazing chord. Delicious.

The Missa Faulte d’argent quotes a tender and sonorous chanson and also shows a preference for fuller textures. The singing is extremely sure-footed, and I like the way Mouton’s careful setting of key moments is measured out, for example the touching duet on ‘Domine Fili unigenite’ into the full chords on ‘Qui tollis peccata mundi’. There is a lot of variety in this Mass and indeed in the selection throughout the programme. From the late-medieval feel of Gaude virgo Katherina to the imitative exuberance of Illuminare, illuminare, Jerusalem, Mouton delivers on many levels, and The Brabant Ensemble perform his works with verve and brilliance.