september 2022

Jurowski Conducts Stravinsky, Vol. 1 (Live)

London Philharmonic Orchestra o.l.v. Vladimir Jurowski

Prachtige interpretaties van The Firebird en The Rite of Spring, slechts twee delen van een genereuze opening van een serie van drie albums.

De vroege evolutie van Stravinsky van beginneling tot Firebird voelt als de meest natuurlijke zaak ter wereld als je hiernaar luistert, het eerste deel in een serie van drie delen van Vladimir Jurowski en de London Philharmonic die de chronologie van zijn muzikale reis schetsen. Het helpt natuurlijk dat het instinct en het intellect van deze meest nieuwsgierige en zoekende dirigent alle juiste verbindingen legt, en de transformatie aanwijst alsof het een onvermijdelijkheid was die stond te gebeuren.

De E flat Symphony (1905-07) was zijn eerste gepubliceerde werk en laten we eerlijk zijn, je zou moeite hebben om zijn stem te horen boven die van zijn meest vereerde ouderen: Rimsky-Korsakov (zijn leraar) en Glazunov, maar vooral, in zijn formele maar eigenzinnige classicisme, de grote Tsjaikovski. Niet dat het onhandige, topzware eerste deel zijn aanwezigheid zou kunnen laten zien, laat staan ​​zijn invloed. De melodieën zijn genereus, maar de partituur is omslachtig, en het kan toch niet zo zijn dat hij in slechts drie jaar van dit naar de transparantie en geurige helderheid van The Firebird is gegaan? Geloof het maar.

Van het eerste naar het tweede deel van dit stuk is er inderdaad sprake van een opmerkelijke transformatie, want in het Scherzo overtreft hij Tsjaikovski. Ongetwijfeld geaccentueerd door Jurowski's vlotte en luchtige voordracht - en het meest gearticuleerde spel van het LPO - is dit balletmuziek als ik het ooit heb gehoord. Het zou rechtstreeks uit de pagina's van The Sleeping Beauty kunnen komen. En is dat een door Strauss geïnspireerde overmatige hoorns in het grote hoogtepunt van het langzame deel? De finale is helemaal Rimsky en de folkloristische toon wijst al de weg naar de drie grote balletten.

De drie hapjes die deze eerste cd compleet maken, tonen een snellere evolutie. Het mooie orkestrale lied De Faun en de Herderin is een volkslied met een exotische sfeer, terwijl het Scherzo fantastique de uitwerking zou kunnen zijn van iets waarop de Vuurvogel zou kunnen hebben gedanst. Ragfijne, lichtvangende partituur. Maar veel interessanter, omdat de motivatie voortkomt uit een diepe en blijvende dankbaarheid, is zijn Begrafenislied bij de dood van Rimsky-Korsakov. Oprecht was iets dat Stravinsky niet van nature aanstond, maar hier beschrijft hij een opeenvolging van solo-instrumenten die langs Rimsky's graf scheren. De diepte van het gevoel wordt weerspiegeld in de originaliteit - de dingen, zou je kunnen zeggen, die niet geleerd kunnen worden.

En zo naar zijn 'aankomst' in alle ernst met de eerste twee grote balletten. Het belangrijkste element dat Jurowski's lezingen onderscheidt, is 'beweging'. Zijn Vuurvogel heeft vloeiendheid en een aangeboren gevoel voor fysiekheid. Er zit grote soepelheid in alles. Het danst. Er is natuurlijk ook sfeer, een bedwelmend gevoel van het exotische met plotselinge gedempte pianissimo's die de adem benemen op een minder zelfbewuste manier dan we ervaren met Simon Rattle in zijn recente en onmiskenbaar indrukwekkende verslag (LSO Live, 22/5). De 'Supplications of the Firebird' is wonderbaarlijk rond en, ja, Russisch klinkend. En terwijl de dag aanbreekt voor een andere balsemende hoornsolo, weeft de opeenvolging van verrukkelijke houtblazerssolo's die het inluidt nog meer magie.

Maar de grootste onthullingen - en in schril contrast met Rattle's nogal alledaagse lezing met het LSO - komen met The Rite of Spring. Een deel ervan kan als een schok komen, een schok van het nieuwe (is dat niet waar we altijd naar streven met dit stuk?), want het is sneller en impulsiever en zelfs lichter op zijn voeten dan veel van zijn rivalen. Vanaf de ontluikende introductie klinkt de E-klarinet al als een paringsroep. Maar afgezien van de harde innerlijke details (en die zijn er in overvloed), zijn het de urgente, soms halsoverkop, zelfs roekeloze snelheden die de lezing zijn pezige balletachtige volatiliteit geven.

De ‘Dance of the Earth’ komt met huiveringwekkende overgave op gang – het moet wel een van de meest opwindende (en riskantste) op de plaat zijn – en van de ‘Glorification of the Chosen One’ tot de stuiptrekkingen van de ‘Sacrificial Dance’ is er een levensgevaarlijke, op het puntje van je stoel zittende primitivisme dat zoveel meer is dan louter virtuositeit.

The early evolution of Stravinsky from fledgling to Firebird feels like the most natural thing in the world as one listens to this, the first in a three-volume series from Vladimir Jurowski and the London Philharmonic tracing the chronology of his musical journey. It helps, of course, that the instinct and intellect of this most inquisitive and searching of conductors makes all the right connections, pointing up the transformation like it was an inevitability waiting to happen.

The E flat Symphony (1905-07) was his first published work and let’s be honest, you’d be hard-pushed to hear his voice over that of his most revered elders: Rimsky-Korsakov (his teacher) and Glazunov, but more especially, in its formal though quirky classicism, the great Tchaikovsky. Not that the clumsy, top-heavy first movement could be said to show his presence, leave alone his influence. The tunes are generous but the scoring is cumbersome, and surely it cannot be possible that he went from this to the transparency and fragrant limpidity of The Firebird in a mere three years? You had better believe it.

Indeed, from the first to the second movement of this piece there is a notable transformation, because suddenly in the Scherzo he out-Tchaikovskys Tchaikovsky. No doubt accentuated by Jurowski’s brisk and airy delivery – and the LPO’s most articulate playing – this is ballet music if ever I heard it. It might have been lifted straight from the pages of The Sleeping Beauty. And is that a Strauss-inspired over-reaching of horns in the big climax of the slow movement? The finale is all Rimsky and the folklorish tone is already pointing the way to the big three ballets.

The three morsels that complete this first disc demonstrate more speedy evolution. The pretty orchestral song The Faun and the Shepherdess is folk song with an exotic air, while the Scherzo fantastique could be the elaboration of something the Firebird might have danced to. Gossamer, light-catching scoring. But much more interesting, because its motivation comes from a deep and abiding gratitude, is his Funeral Song on the death of Rimsky-Korsakov. Heartfelt was something that didn’t come naturally to Stravinsky but here he describes a succession of solo instruments filing past Rimsky’s tomb. The depth of feeling is reflected in the originality – the things, you might say, that cannot be taught.

And so to his ‘arrival’ in earnest with the first two big ballets. The key element distinguishing Jurowski’s readings is ‘movement’. His Firebird has fluidity and an innate sense of physicality. There is great suppleness to everything. It dances. There is atmosphere, too, of course, an intoxicating sense of the exotic with sudden muted pianissimos taking the breath away in a less self-conscious way than we experience with Simon Rattle in his recent and undeniably impressive account (LSO Live, 5/22). The ‘Supplications of the Firebird’ is wonderfully curvaceous and, yes, Russian-sounding. And as day breaks to another balmy horn solo, the succession of ravishing woodwind solos that it ushers in weaves yet more magic.

But the biggest revelations – and in marked contrast to Rattle’s rather pedestrian reading with the LSO – come with The Rite of Spring. Some of it might come as a shock, a shock of the new (isn’t that what we are always striving for with this piece?), for it is swifter and more impulsive and even lighter on its feet than many of its rivals. From the germinating introduction the E flat clarinet is already ringing out like a mating call. But stark inner detail apart (and there is an abundance of it), it is the urgent, sometimes headlong, even reckless speeds that give the reading its sinewy balletic volatility.

The ‘Dance of the Earth’ powers in with hair-raising abandon – it has to be among the most exciting (and riskiest) on disc – and from the ‘Glorification of the Chosen One’ through to the convulsions of the ‘Sacrificial Dance’ there is a death-defying edge-of-seat primitivism that is so much more than mere virtuosity.