augustus 2022

Beethoven: Cello Sonatas, Op. 102, Bagatelles, Opp. 119 & 126

Roel Dieltiens & Andreas Staier

Een glorieuze opname die ons doet denken aan de vele verschillende stijlen en klankwerelden waar een optreden ons mee kan verrassen, van twee werkelijk uitmuntende vertolkers.

Af en toe komt er een historisch geïnformeerde uitvoering voorbij die je perceptie van een werk niet alleen op moderne instrumenten verandert, maar ook op vroege. Staier en Dieltiens doen precies dit in een opname die Beethoven op zijn meest radicale laat zien terwijl hij zijn 'late' periode ingaat. De twee laatste cellosonates worden hier afgewisseld met de laatste twee sets van Bagatelles, in uitvoeringen van volmaakte subtiliteit en natuurlijkheid, voortreffelijke mix en balans.

Als je hebt genoten van Isserlis en Levin in deze sonates - ook op historische instrumenten - dan zul je misschien een schok krijgen, een die lijkt op de overgang van een dubbele espresso naar een kopje van de beste groene thee. Neem het eerste deel van de opening in C majeur, waar Staier en Dieltiens de muziek de luisteraar laten intrigeren, terwijl Isserlis en Levin de verschuivingen van versnelling en tonaliteit openlijker dramatiseren. Er is inderdaad volop drama en explosiviteit in de nieuwe opname – in beide sonates – maar nooit enig vermoeden van gratuite appassionato of overdreven romantiek. Dit is een viering van de voordelen van de instrumenten in plaats van een overcompensatie voor hun vermeende tekortkomingen. De opname speelt een rol in het mogelijk maken van een partnerschap van gelijken, trouw aan de originele publicatie voor piano en cello (in die volgorde).

Onder Staiers vingers zijn de Bagatelles doordrenkt met humor, charme en verrassing – spoiler alert voor het enorm vermakelijke gebruik van de belstop aan het einde van Op 119 nr. 10. Pedaaleffecten zijn hier veel op de voorgrond en keer op keer blijkt de fortepiano het ideale medium te zijn. Wat de interpretaties betreft, ze zijn overal prachtig flexibel, met een aangename improvisatorische cadans waar nodig en een constant gevoel van ontdekking en verwondering. Hoe spannend zijn de zoemende effecten en de geestige toegevoegde acciaccaturas in b mineur, Op 126 nr. 4, bijvoorbeeld. Liefhebbers van Beethoven op instrumenten uit die tijd hebben geen verdere aanmoediging nodig. Maar ook sceptici kunnen het veel slechter treffen dan hier te beginnen.

Occasionally a historically informed performance comes along that alters your perception of a work not just on modern instruments but on early ones, too. Staier and Dieltiens do exactly this in a recording that showcases Beethoven at his most radical as he moves into his ‘late’ period. The two last cello sonatas are here interspersed with the last two sets of Bagatelles, in performances of consummate subtlety and naturalness, exquisite blend and balance.

If you have enjoyed Isserlis and Levin in these sonatas – also on period instruments – you may be in for a shock, one akin to moving from a double espresso to a cup of the finest green tea. Take the first movement of the opening C major, where Staier and Dieltiens allow the music to intrigue the listener, whereas Isserlis and Levin more overtly dramatise the shifts of gear and tonality. In fact there is drama and explosiveness aplenty in the new recording – in both sonatas – but never any suspicion of gratuitous appassionato or over-played romanticism. This is a celebration of the advantages of the instruments rather than an over-compensation for their supposed shortcomings. The recording plays its part in enabling a partnership of equals, true to the original publication for piano and cello (in that order).

Under Staier’s fingers the Bagatelles are imbued with wit, charm and surprise – spoiler alert for the hugely entertaining use of the bell stop at the end of Op 119 No 10. Pedal effects are much to the fore here, and time and again the fortepiano proves to be the ideal medium. As for the interpretations, they are beautifully flexible throughout, with a pleasant improvisatory lilt where called for and a constant feeling of discovery and wonder. How thrilling are the buzzing effects and the witty added acciaccaturas in the B minor, Op 126 No 4, for instance. Devotees of Beethoven on period instruments will need no further encouragement. But sceptics, too, could do a lot worse than start here.