augustus 2022

Liszt: Piano Concertos Nos. 1 & 2, Sonata in B

Alexander Ullman & BBC Symphony Orchestra o.l.v. Andrew Litton

Het sterke verlangen van Alexander Ullman om Liszts muziek te presenteren zoals de buitengewone kunst die het is, komt duidelijk tot uiting in dit prachtige album.

Het is geen verrassing voor de winnaar van de Liszt-wedstrijden in Boedapest 2011 en Utrecht 2017, de Britse pianist Alexander Ullman, die dit jaar 31 wordt, en die een aantal eigenschappen heeft die hem onderscheiden als een Liszt-speler bij uitstek. De meeste daarvan zijn duidelijk te zien in zijn nieuwe Rubicon-uitgave van de sonate in b-klein en de twee canonische concerten met Andrew Litton en het BBC Symphony Orchestra. Maar naast deze voor de hand liggende gaven, waaronder het beheersen van technische uitdagingen en de fantasierijke weergave van Liszts temperamentvolle eigenaardigheden, is Ullman uitgerust met een aantal subtielere maar niet minder belangrijke eigenschappen die zijn interpretaties onderbouwen.

In de hele sonate is Ullmans natuurlijke begrip van Liszts retoriek opvallend. Dit veronderstelt een vrijwel onfeilbare overgevoeligheid voor de harmonische syntaxis van de componist. Ullman is ook niet bang voor stilte, wat wil zeggen dat hij niet te veel trapt. Momenten van verhoogd drama, zoals bijvoorbeeld in het Quasi adagio van het langzame deel (track 7, vanaf 2'09"), worden gearticuleerd met de volledig geëngageerde, volmondige stem van de doorgewinterde tragediedichter, altijd passend bij de tekst, zonder pathos te suggereren. Ullman is ook een meester in overgangen. Sterker nog, zijn verbreding van het tempo van het langzame deel ter voorbereiding op het Allegro energico van de fuga is een van de meest bekwame die ik ken. En als je er eenmaal aan begonnen bent, is de fuga sluw, subtiel, vaak pianissimo en behendig. Dit is een uitvoering die elke keer dat je luistert nieuwe geheimen lijkt te onthullen.

In Andrew Litton heeft Ullman een medewerker die ook scherp is afgestemd op de kleuren, texturen, ritmische subtiliteit en narratieve drive die Liszt tot een van de opperste meesters van het pianoconcert maken. De ruimte en het licht die de orkestrale solo's in beide concerten geven zijn adembenemend. Een waarschuwing: het Quasi adagio van het Es Eerste Concerto zou je hart kunnen breken. Het donkerdere A majeur Tweede Concerto doet er langer over om zijn geheimen te onthullen. In geen van beide stukken heeft iemand haast; beide ontvouwen zich met de onvermijdelijkheid en weelderigheid van een bloesem in de ochtendwarmte. Deze uitvoeringen zijn er niet op uit om hun luisteraars te verblinden, maar om het gordijn weg te trekken voor de unieke verbeelding van een van de belangrijkste architecten van de muzikale romantiek. Zeer aan te bevelen.

Not surprisingly for the winner of the Budapest 2011 and Utrecht 2017 Liszt Competitions, the British pianist Alexander Ullman, who will be 31 this year, boasts a number of attributes that distinguish him as a Liszt player par excellence. Most of them are on vivid display in his new Rubicon release of the B minor Sonata and the two canonic concertos with Andrew Litton and the BBC Symphony Orchestra. But in addition to these obvious gifts, including mastery of technical challenges and imaginative portrayal of Liszt’s temperamental idiosyncrasies, Ullman is equipped with a number of subtler but no less important attributes that undergird his interpretations.

Throughout the Sonata, Ullman’s natural grasp of Liszt’s rhetoric is striking. This presupposes a virtually inerrant hypersensitivity to the composer’s harmonic syntax. Nor does Ullman fear silence, which is to say he doesn’t over-pedal. Moments of heightened drama, as for instance in the Quasi adagio of the slow movement (track 7, from 2'09"), are articulated with the fully engaged, full-throated voice of the seasoned tragedian, always suited to the text, without suggesting bathos. Ullman is also a master of transitions. In fact, his broadening of the slow movement’s tempo in preparation for the Allegro energico of the fugue is among the most skilful I know. And once embarked upon, the fugue is cunning, subtle, often pianissimo, and agile. This is a performance that seems to reveal new secrets each time you listen.

In Andrew Litton, Ullman has a collaborator who is also acutely attuned to the colours, textures, rhythmic subtlety and narrative drive that make Liszt one of the supreme masters of the piano concerto. The space and light given the orchestral solos in both concertos are breathtaking. A word of warning: the Quasi adagio of the E flat First Concerto could break your heart. The darker-hued A major Second Concerto takes longer to reveal its secrets. In neither piece is anyone in a rush; both unfurl with the inevitability and luxuriance of a blossom in the morning warmth. These performances are not out to dazzle their listeners but to pull back the curtain on the unique imagination of one of the foremost architects of musical Romanticism. Very highly recommended.