juli 2022

Sibelius: Symphony No. 7 in C Major, Op. 105 & Other Orchestral Works

Finnish Radio Symphony Orchestra o.l.v. Nicholas Collon

Een Sibelius-programma dat met diep nadenken is voorbereid, een krachtige lezing van de slotsymfonie die perfect past bij de twee begeleidende suites.

Dit is een gewortelde uitvoering van Sibelius' laatste symfonie van de eerste niet-Fin die het orkest van de Finse omroep leidde, een met echte gravitas maar weinig grootspraak. Een tikje meer dan de marginaal langzamere Klaus Mäkelä op zijn recente Oslo-opname (Decca, 4/22), laat Nicholas Collon de symfonie stromen als een diepe rivier - misschien iets in de buurt van de rivier van lava die Simon Rattle al lang in deze partituur heeft aangeboord.

Alles is duidelijk in Collons opname, maar de bewegende delen deinen ondanks het zekere momentum, wat het discours een viscerale rand geeft. De lichte opbloei van elke noot in het trombonemotto, dat opbloeit maar meer wordt getraceerd dan gedeclameerd, is indicatief voor het grotere geheel: zorgvuldige, zekere maar onopvallende frasering die de muziek vooruit helpt en tegelijkertijd, vooral op de laatste pagina's, de pijnlijke spanning overbrengt die de essentiële voorloper is van die laatste, pijnlijke C majeur. Het geluid van Laura Heikinheimo is ideaal om het gevoel van gravitationele, onvermijdelijke vooruitgang over te brengen.

De twee sets klaaglijke incidentele muziek die hier zijn opgenomen, zijn scherpzinnig gekozen. Zie ze niet als opvullers, maar als voortzettingen van het idee van voorbijgaande gemoedstoestanden en verdere voorbeelden van de beknoptheid en spaarzaamheid van de componist. Sibelius was een meester in het instellen van de auditieve belichting voor een scène of zelfs een hele toneelproductie. ‘Élégie’ van King Christian II en ‘The Death of Melisande’ van Pelleas and Melisande (een ondoorzichtig antwoord op Griegs ‘Death of Åse’) hebben een speciale tederheid en ruimte nodig en krijgen die, maar er zijn nummers waarin Collon klinkt als geabsorbeerd door Sibelius’ creatie van miniatuurstructurele wonderen. Zelden heb ik de ‘Nocturne’ van King Christian II horen uitkomen als een miniatuur Symfonie nr. 2, noch de ‘Ballade’ horen klinken als een klein zusje van Pohjola’s Daughter.

Maar dit is theatermuziek en Collon offert geen schmink op in zijn streven naar structurele logica. Misschien is het vooral de koele finesse van de FRSO-houtblazers die erin slaagt ons mee te slepen in een gevoel van collectieve geschiedenis in de oude dansen en oude instrumenten (of imitaties daarvan) die de muziek voor King Christian II kenmerken. Het vergt weloverwogen spel en extreme focus om de dubbelzinnigheden en vluchtige leegte van Pelleas weer te geven. De brede strijkstreken van ‘At the Castle Gate’, de gestage terugtrekking van ‘The Death of Melisande’ en het sinistere geklots van ‘At the Seashore’ spreken allemaal van muzikanten die diep in deze muziek zitten en vastbesloten zijn om geduldig na te denken over de specifieke kleuren ervan. Prima uitvoeringen, dat wel, maar ook een compleet, waterdicht Sibelius-album om te koesteren.

This is a rooted performance of Sibelius’s last symphony from the first non-Finn to lead the orchestra of the Finnish Broadcasting Company, one with true gravitas but little grandstanding. A touch more than the marginally slower Klaus Mäkelä on his recent Oslo recording (Decca, 4/22), Nicholas Collon has the symphony flowing like a deep river – perhaps something close to the river of lava long tapped in this score by Simon Rattle.

Everything is clear in Collon’s recording but the moving parts heave despite the sure momentum, giving the discourse a visceral edge. The slight burgeoning of each note in the trombone motto, which blossoms but is traced more than declaimed, is indicative of the bigger picture: careful, sure but unobtrusive phrasing that moves the music on while conveying, especially in the final pages, the wrenching strain that is the essential precursor to that final, pained C major. Laura Heikinheimo’s sound is ideal in conveying the sense of gravitational, inevitable progress.

The two sets of plaintive incidental music included here are astutely chosen. Don’t think of them as fillers, but continuations of the idea of passing states of mind and further examples of the composer’s concision and thrift. Sibelius was a master at setting the aural lighting for a scene or indeed an entire stage production. ‘Élégie’ from King Christian II and ‘The Death of Melisande’ from Pelleas and Melisande (an opaque response to Grieg’s ‘Death of Åse’) need a special tenderness and space and get it but there are numbers in which Collon sounds absorbed by Sibelius’s creation of miniature structural marvels. Rarely have I heard the ‘Nocturne’ from King Christian II come to fruition like a miniature Symphony No 2, nor its ‘Ballade’ sound like a little sister to Pohjola’s Daughter.

But this is theatre music and Collon sacrifices no greasepaint in his pursuit of structural logic. Perhaps it’s the cool finesse of the FRSO woodwinds, in particular, that succeed in drawing us into a sense of collective history in the old dances and old instruments (or imitations thereof) that characterise the music for King Christian II. It takes considered playing and extreme focus to reflect the ambiguities and fleeting emptiness of Pelleas. The broad bow strokes of ‘At the Castle Gate’, the steady withdrawal of ‘The Death of Melisande’ and the sinister lapping of ‘At the Seashore’ all speak of musicians well inside this music and determined to think patiently about its particular colours. Fine performances, yes, but also a comprehensive, watertight Sibelius album to cherish.