juni 2022

An Old Belief

The Sixteen o.l.v. Harry Christophers

Een enorm gevarieerd programma, muzikaal en krachtig thematisch verenigd, dit album toont de onberispelijke benadering van interpretatie die Harry Christophers en The Sixteen brengen bij alles wat ze uitvoeren.

Wat op het eerste gezicht misschien een onsamenhangend programma lijkt van middeleeuwse kerstliederen, luitliederen uit de Renaissance, romantische motetten en 20e-eeuwse hymnes (waaronder een nieuw werk van Cecilia McDowall), wordt op ingenieuze wijze bijeengehouden door gemeenschappelijke thema's als afscheid, verlossing en troost, verbonden door een reeks teksten van de vroege kerkvaders tot de Renaissance. De vier middeleeuwse kerstliederen – Deo gracias, Anglia, Benedicite Deo, Saint Thomas honour we en O blessed Lord bieden een niveau van meer ritmische afleiding, en dit wordt aangevuld door een tweede, meer welluidend niveau van geselecteerde melodieën uit Thomas Campions Two Bookes of Ayres uit het begin van de 17e eeuw, waarvan er één, ‘Never weather-beaten sail’, een strategische vergelijking oplevert met een van Parry’s Songs of Farewell.

Het eerste substantiële item op het programma, Howells’ motet Take him, earth, for cherishing, is een prachtig afgemeten uitvoering van de interpretatie van de componist van Prudentius’ woorden uit de vierde eeuw. Christophers brengt flexibiliteit in Howells' vloeibare contrapunt en de verschuivende zanden van de vocale texturen worden door dirigent en koor met een indrukwekkend goocheltrucje behandeld, waardoor het prachtige diatonische hoogtepunt in B majeur, 'Take, O take him, mighty Leader', met een werkelijk ontroerende impact door kan schijnen. Een ander contemplatief hedendaags stuk, McDowalls 'An unexpected shore', het eerste van drie delen uit Good News from New England, schetst een tonaal pad dat, in de overgang van A majeur naar G, het gevoel van goddelijke voorzienigheid belichaamt zoals gezien door de ogen van William Bradford, gouverneur van Plymouth Colony. Het gevoel van hoop heeft veel gemeen met John Gibson Lockharts 'There is an old belief' in Parry's cyclus van motetten.

Veruit de belangrijkste plaats op dit album wordt echter ingenomen door Parry's Songs of Farewell en, als laatste 'item' in het programma, heeft de afscheidsessentie ervan een speciale intensiteit. Christophers’ aandacht voor detail is natuurlijk nauwgezet en er is veel te bewonderen in de ongedwongen veranderende tempo’s en stemmingen van het eerste motet, ‘My soul, there is a country far beyond the stars’, en het zelfonderzoek van het tweede, ‘I know my soul hash power to know all things’, waarvan het einde bijzonder aangrijpend is. Na de eenvoud van Campions voortreffelijke air, lijkt Parry’s meer symfonische realisatie van ‘Never weather-beaten sail’ nog veel wonderbaarlijker in zijn complexe vijfdelige contrapunt en gepassioneerde diatonische dissonantie. Het tempo van ‘There is an old belief’ is langzamer dan veel andere interpretaties die ik van dit zesdelige meesterwerk heb gehoord, maar veel van de aangrijpende harmonische nuances profiteren van deze meer afgemeten behandeling, vooral het laatste deel, met zijn krachtige reeks pedaalnoten en de opeenhoping van meerdere suspensies. Dit geldt ook voor de opening van de zevendelige zetting van John Donne's sonnet 'At the round earth's imagined corners', hoewel er meer ruimte is voor dramatisch contrast in de daaropvolgende episodes, met name in het meer urgente 'But let them sleep, Lord'. De toenemende krachten van de motetten leken Parry op de een of andere manier uit te nodigen om de diepste krachten van zijn romantische genie te verkennen, en dit wordt tastbaar gedemonstreerd in de laatste, dubbelkorige zetting van Psalm 39, een die zeker de eigen agnostische chemie van de componist van Anglicaanse 'ongeloof' belichaamt. Nogmaals, veel van de tempo's zijn langzamer (deze uitvoering is bijvoorbeeld een goede minuut langer dan die van Nigel Short en Tenebrae - Signum, 12/11), maar dit laat de subtiliteiten van Parry's taal spreken, terwijl de snellere gebaren van 'and make me not a rebuke' meer in het licht worden gezet. Dit geldt ook voor de laatste zeven regels, beginnend met ‘Hear my pray’r, O Lord’, die een diepgang van emotionele concentratie overbrengen die ongeëvenaard is in romantische a cappella muziek.

Dit is een magische opname, en van de opnames die er nu zijn, zou ik zeggen dat deze alleen geëvenaard wordt door Nigel Short’s schitterende lezing. (Helaas is Richard Marlow’s prachtige opname met Trinity College, Cambridge – Conifer, 9/87 – tegenwoordig niet meer commercieel verkrijgbaar.) Hulde aan The Sixteen, en ik kijk uit naar de mogelijkheid van meer opnames van Engels romantisch repertoire.

What might at first glance seem like a disparate programme of medieval carols, Renaissance lute songs, Romantic motets and 20th-century anthems (including a new work by Cecilia McDowall) is shrewdly bound together by common themes of valediction, redemption and consolation, connected by a range of texts from the Early Fathers to the Renaissance. The four medieval carols – Deo gracias, Anglia, Benedicite Deo, Saint Thomas honour we and O blessed Lord provide one level of more rhythmical diversion, and this is complemented by a second, more euphonious level of selected airs from Thomas Campion’s Two Bookes of Ayres from the early 17th century, one of them, ‘Never weather-beaten sail’, furnishing a strategic comparison with one of Parry’s Songs of Farewell.

The first substantial item in the programme, Howells’s motet Take him, earth, for cherishing, is a beautifully measured performance of the composer’s interpretation of Prudentius’s fourth-century words. Christophers brings flexibility to Howells’s liquid counterpoint and the shifting sands of the vocal textures are handled by conductor and choir with an impressive legerdemain, which allows the wonderful diatonic climax in B major, ‘Take, O take him, mighty Leader’, to shine through with truly moving impact. Another contemplative contemporary piece, McDowall’s ‘An unexpected shore’, the first of three movements from Good News from New England, charts a tonal path which, in moving from A major to G, embodies the sense of divine providence as seen through the eyes of William Bradford, governor of Plymouth Colony. Its sense of hope shares much with John Gibson Lockhart’s ‘There is an old belief’ in Parry’s cycle of motets.

By far the most significant place on this album, however, is occupied by Parry’s Songs of Farewell and, as the final ‘item’ in the programme, its valedictory essence has a special intensity. Christophers’s attention to detail is, of course, fastidious, and there is much to admire in the unforced shifting tempos and moods of the first motet, ‘My soul, there is a country far beyond the stars’, and the self-examination of the second, ‘I know my soul hath power to know all things’, whose ending is especially poignant. After the simplicity of Campion’s exquisite air, Parry’s more symphonic realisation of ‘Never weather-beaten sail’ seems that much more miraculous in its complex five-part counterpoint and passionate diatonic dissonance. The tempo of ‘There is an old belief’ is slower than many other interpretations I’ve heard of this six-part masterpiece, but many of the affecting harmonic nuances benefit from this more measured treatment, above all the latter part, with its powerful sequence of pedal notes and accumulation of multiple suspensions. This is also true of the opening of the seven-part setting of John Donne’s sonnet ‘At the round earth’s imagined corners’, though there is more room for dramatic contrast in the ensuing episodes, notably in the more urgent ‘But let them sleep, Lord’. The increasing forces of the motets somehow seemed to invite Parry to explore the innermost powers of his Romantic genius, and this is palpably demonstrated in the final, double-choir setting of Psalm 39, one that surely encapsulates the composer’s own particular agnostic chemistry of Anglican ‘unbelief’. Again, many of the tempos are slower (this performance, for example, is a good minute longer than that of Nigel Short and Tenebrae – Signum, 12/11), but this allows the subtleties of Parry’s language to speak, while the quicker gestures of ‘and make me not a rebuke’ are thrown into greater relief. This is also true of the last seven lines, beginning ‘Hear my pray’r, O Lord’, which communicates a profundity of emotional concentration unequalled in Romantic a cappella music.

This is a magical recording, and among those presently extant I would say it is only rivalled by Nigel Short’s splendid reading. (Regrettably, Richard Marlow’s fine recording with Trinity College, Cambridge – Conifer, 9/87 – is nowadays commercially unavailable.) Hats off to The Sixteen, and I look forward to the possibility of more recordings of English Romantic repertoire.