mei 2022

Mozart Momentum - 1786

Leif Ove Andsnes & Mahler Chamber Orchestra

Deel twee van ‘Mozart Momentum’ is net zo briljant als het eerste; gericht op werken uit 1786, is het net zo rijk aan collaboratieve geest als aan pianistische verfijning.

Ik had het geluk om het eerste deel van ‘Mozart Momentum’ (6/21) te recenseren en dit tweede deel, gecentreerd rond 1786, zet de verkenning voort op de meest meeslepende manier die je je maar kunt voorstellen. Het neemt ons mee van grootschalige concerten naar de solopiano Rondo, K485, die Andsnes verheft tot waar monodrama met zijn gevoeligheid voor de uitvinding ervan.

Ik heb altijd meer aangetrokken gevoeld tot Mozarts g mineur Pianokwartet dan tot het tweede, in Es, maar deze nieuwe opname waarin Andsnes zijn Mahler CO strijkershoofdstukken samenbrengt, is zo’n sterk argument daarvoor dat ik geneigd ben om van gedachten te veranderen. En het staat op één lijn met mijn oude favoriete verslag van Paul Lewis en het Leopold String Trio. Matthew Truscott brengt een echte intensiteit in de procedure met zijn vibrato-lite timbre, en het gevoel van overeenstemming tussen de vier is een wonder. Het langzame deel is inderdaad meesterlijk – er zijn zoveel aspecten van de openingszinnen van de piano die gekunsteld kunnen klinken (tempo, het rollen van het akkoord, versieringen, rusten), maar hier zijn ze aangeboren en prachtig. En de strijkers reageren op dezelfde manier: hun sf-piano-accentuering is net genoeg, maar niet overdreven. De finale gaat ook met een swing, net iets sneller dan Lewis et al, die hier meer geneigd zijn om te dromen, terwijl dit nieuwe verslag speelser is en het juiste contrast vindt in de donkerdere mineur-toonsoort momenten. Zulke details zijn overal duidelijk – keer op keer liet Andsnes me naar de partituur grijpen om dingen te bevestigen die ik nog nooit eerder had opgemerkt. De muzikanten worden vergezeld door sopraan Christiane Karg voor een brandende weergave van Ch’io mi scordi di te?, waarmee ze de romigere stem van Soile Isokoski het vuur aan de schenen legt.

Nergens is het gevoel van verkenning duidelijker dan in de twee concerten. Zelden klonk de strijkers-en-fagot-opening van de c mineur (K491) zo intens: Anderszewski’s Sinfonia Varsovia klinkt in vergelijking bijna knus, en zelfs Uchida’s verslag van Cleveland is algemener. Die karakterisering is een constante, zoals in het ontwikkelingsgedeelte van het eerste deel, met het opmerkelijke contrast tussen strijkers en de hobo- en fagot-interjecties. Wat Andsnes zelf betreft, dit is een spel dat passie, kracht en delicatesse bezit. Elke frase lijkt overwogen te zijn, maar nooit ten koste van grotere overspanningen. In de Es Larghetto brengen ze een vertrouwelijke kwaliteit, een warmte die hypnotiserend is, hoewel fluit, hobo en fagot een grimmiger visie bieden als we in de mineur duiken (vanaf 1'28"). Uchida toont meer emoties in dit langzame deel, terwijl in de finale het thema waarop Mozart zijn variaties bouwt al vol berusting zit. Met de Mahler CO is het thema sneller vloeiend, maar het grijpt ook terug naar de opening van het concert in de plangency van de strijkersfrasen, en wanneer Andsnes in Var 1 verschijnt, is het alsof hij gedurende dat thema met het orkest heeft geademd, zo naadloos is zijn entree. De stemmingswisselingen van de variaties zijn briljant gekarakteriseerd en het laatste deel in 6/8 heeft een heftige wanhoop.

Het A-majeurconcert (K488) is daarentegen wonderbaarlijk argeloos, althans aan de oppervlakte. Met Uchida ben je je bewust van een grotere sonische gewichtigheid, maar wend je tot het fis mineur Adagio en hoe effectief Andsnes onder zijn zuchtende schoonheid duikt om een ​​diepere waarheid te vatten, ontvouwd met talloze kleuringen. Zoals altijd is zijn empathie met het orkest aangeboren - luister naar de gemengde blaasakkoorden of de pizzicato-strijkers die door de textuur snijden; samen geven ze een zangerigheid aan Mozarts grote melodiebogen die extreem bewegen. Alle droefheid wordt weggevaagd in een prachtig uitbundige finale (opnieuw met uitstekende blaasinstrumenten en een onverschrokken fagot), waardoor een ware instrumentale opera buffa ontstaat.

Het album werd opgenomen in de Musikverein en de Bremen Sendesaal en het is een eerbetoon aan de technici dat de akoestiek goed op elkaar is afgestemd, terwijl de noten van Andrew Mellor doorgaans onderzoekend en scherpzinnig zijn, en een kroon op een aantal van de beste Mozart-spelstukken ter wereld.

I was lucky enough to review the first volume of ‘Mozart Momentum’ (6/21) and this second one, centred around 1786, continues the exploration in the most compelling way imaginable. It takes us from large-scale concertos down to the solo piano Rondo, K485, which Andsnes elevates to veritable monodrama with his sensitivity to its invention.

I’ve always been more drawn to Mozart’s G minor Piano Quartet than to the second, in E flat, but this new recording in which Andsnes gathers together his Mahler CO string principals makes such a strong case for it that I’m tempted to change my mind. And it’s right up there with my longtime favourite account from Paul Lewis and the Leopold String Trio. Matthew Truscott brings a real intensity to proceedings with his vibrato-lite timbre, and the sense of accord between the four is a thing of wonder. The slow movement is masterly indeed – there are so many aspects of the piano’s opening phrases that can sound stilted (tempo, the rolling of the chord, ornamentation, rests) but here they are innate and beautiful. And the strings respond in kind: their sf-piano accentuation is leant into just enough, but not overstated. The finale too goes with a swing, just a little faster than Lewis et al, who are more apt to dream here, whereas this new account is more playful, finding due contrast in the darker minor-key moments. Such detail is everywhere apparent – time and again Andsnes had me reaching for the score to confirm things I’d never noticed before. The musicians are joined by soprano Christiane Karg for a searing account of Ch’io mi scordi di te?, giving the creamier voice of Soile Isokoski a run for her money.

Nowhere is the sense of exploration more overt than in the two concertos. Rarely has the strings-and-bassoon opening of the C minor (K491) sounded so starkly intense: indeed, Anderszewski’s Sinfonia Varsovia sound almost cosy in comparison, and even Uchida’s Cleveland account is more generalised. That characterisation is a constant feature, such as in the development section of the first movement, with the remarkable contrast between strings and the oboe and bassoon interjections. As for Andsnes himself, this is playing possessing passion, strength and delicacy. Every phrase, it seems, has been considered, but never at the expense of bigger spans. To the E flat Larghetto they bring a confiding quality, a warmth that is hypnotic, though as we dip into the minor (from 1'28"), flute, oboe and bassoon offer a starker vision. Uchida emotes more overtly in this slow movement, while in the finale the theme upon which Mozart builds his variations is already full of resignation. With the Mahler CO the theme is faster-flowing, yet it also harks back to the opening of the concerto in the plangency of the string phrases, and when Andsnes appears in Var 1 it’s as if he has been breathing with the orchestra throughout that theme, so seamless is his entry. The mood swings of the variations are brilliantly characterised, and the final section in 6/8 has a vehement desperation to it.

The A major Concerto (K488), on the other hand, is wonderfully guileless, at least on the surface. With Uchida you’re aware of a greater sonic weightiness, but turn to the F sharp minor Adagio and how effectively Andsnes delves beneath its sighing beauty to grasp a deeper truth, unfurled with myriad colourings. As always, his empathy with the orchestra is innate – listen to the blended wind chords or the pizzicato strings cutting through the texture; together they give a songfulness to Mozart’s great arcs of melody that is moving in the extreme. All dolour is swept away in a gorgeously ebullient finale (again with outstanding wind and a fearless bassoon), creating a veritable instrumental opera buffa.

The album was recorded at the Musikverein and the Bremen Sendesaal and it’s a tribute to the engineers that the acoustic is well matched, while Andrew Mellor’s notes are typically probing and perceptive, crowning some of the finest Mozart-playing on the planet.