april 2022

Rachmaninoff: Dissonance

Asmik Grigorian & Lukas Geniušas

Vanaf de openingsmaten van elk nummer brengt Asmik Grigorian passie, persoonlijkheid en drama naar deze Rachmaninov-edelstenen, bij elke stap geëvenaard door het voortreffelijke pianospel van Lukas Geniušas.

Na triomfen op het podium in Salzburg (Salome) en Madrid (Rusalka) die al op dvd en blu-ray verschenen, maakt de Litouwse sopraan Asmik Grigorian haar solo-opnamedebuut, nadat ze onlangs een contract tekende bij het ondernemende Alpha Classics. Ze verscheen eerder op cd, als gast op Dmitri Hvorostovsky's 'War, Peace, Love and Sorrow'-release (Delos, 11/16), de bariton is een familievriend, aangezien ze een Mariinsky-collega was van haar vader, tenor Gegham Grigorian. Voor dit solodebuut biedt ze een album aan dat is gewijd aan de liederen van Sergey Rachmaninov.

Ik heb Grigorian in een aantal uitvoeringen gezien (meest recent haar opwindende Liza in Pique Dame) en ze heeft een direct herkenbare sopraan. Het is een flexibel instrument met flitsen van staal in het timbre; maar wat het meest opvalt is de manier waarop ze de stem doordrenkt met emotie, een gevoel van angst, kwetsbaarheid of passie overbrengt. Zelfs op de schijf, zonder de beelden, kun je horen hoe Grigorian leeft en ademt elk nummer. Zoals de meeste Russische romances zijn die van Rachmaninov geen gelukkige affaires, met hun eerlijke deel van gepieker, breuken, bittere kwellingen en eenzaamheid. Momenten van vreugde, zoals de verandering van de seizoenen in 'Spring Waters', zijn schaars en ver uit elkaar.

Grigorian is overal volkomen meeslepend. De stemming is meteen gezet in de titeltrack, 'Dissonance', herinnering en de pijn van het afscheid uitgedrukt in de intonatie van haar stem en aarzelende aarzelingen. De gekwelde nummers raken je stevig. Ze pusht hard in nummers als 'Believe me not, friend', blij om schoonheid van toon in te ruilen voor emotionele waarheid. Maar ze slaat de tederste toon aan voor ‘Child, thou art as beautiful as a flower’ en beperkt haar geluid in het fragiele ‘Twilight’ en de prachtige twee coupletten van ‘Lilacs’. De bekendste liederen – ‘How fair this spot’ en ‘Sing not to me, beautiful maiden’ – komen ontroerend over, hoewel ze de hoge noot in het laatste lied niet met gemak ‘zweeft’. Haar herinneringen en gevoel van bedwelming zijn dwingend op het hoogtepunt van ‘In the silence of the secret night’.

Pianist Lukas Geniušas is dramatisch een gelijkwaardige partner, een stortvloed aan noten overspoelt ‘Spring Waters’ en echoot Grigorian’s vreugde in het extatische naspel van ‘What happiness’, Alpha’s opgenomen geluid is direct en waarheidsgetrouw. Helaas worden songteksten alleen in Engelse en Franse vertaling geleverd, zonder originele Russische teksten of transliteraties.

Rachmaninov-liedrecitalopnames worden meestal door mannelijke zangers gemaakt, meestal baritons. Hvorostovsky zelf leverde een aantal van de beste bijdragen op schijf. Onder de sopranen nam Elisabeth Söderström in de jaren 70 de complete liederen op met Vladimir Ashkenazy (Decca) en er was een mooie selectie van Joan Rodgers geëxtrapoleerd uit Howard Shelley's complete set, die verschillende zangers gebruikte (Chandos), maar deze collectie van Grigorian en Geniušas voegt zich terecht bij hun gezelschap. Het is zelfs nog mooier en men hoopt vurig dat ze overgehaald kunnen worden om ze allemaal op te nemen.

After triumphs on stage in Salzburg (Salome) and Madrid (Rusalka) that have already made it to DVD and Blu ray, Lithuanian soprano Asmik Grigorian makes her solo recording debut, having recently signed for the enterprising Alpha Classics. She has appeared on disc before, guesting on Dmitri Hvorostovsky’s ‘War, Peace, Love and Sorrow’ release (Delos, 11/16), the baritone a family friend, having been a Mariinsky colleague of her father, tenor Gegham Grigorian. For this solo debut, she offers an album devoted to the songs of Sergey Rachmaninov.

I’ve seen Grigorian in a number of performances (most recently her thrilling Liza in Pique Dame) and she has an immediately recognisable soprano. It’s a flexible instrument with flashes of steel in the timbre; but what’s most striking about it is the way she imbues the voice with emotion, conveying a sense of anguish, vulnerability or passion. Even on disc, without the visuals, you can hear how Grigorian lives and breathes each song. Like most Russian romances, Rachmaninov’s are not happy affairs, with their fair share of brooding, break-ups, bitter torments and loneliness. Moments of joy, such as the change in seasons in ‘Spring Waters’, are few and far between.

Grigorian is utterly compelling throughout. The mood is immediately set in the title-track, ‘Dissonance’, remembrance and the pain of parting expressed in the inflection of her voice and halting hesitations. The tormented numbers hit home strongly. She pushes hard in songs like ‘Believe me not, friend’, happy to trade beauty of tone for emotional truth. But she strikes the tenderest tone for ‘Child, thou art as beautiful as a flower’ and pares back her sound in the fragile ‘Twilight’ and the beautiful two verses of ‘Lilacs’. The most famous songs – ‘How fair this spot’ and ‘Sing not to me, beautiful maiden’ – come off movingly, although she does not ‘float’ the high note in the latter with ease. Her remembrances and sense of intoxication are compelling at the height of ‘In the silence of the secret night’.

Pianist Lukas Geniušas is an equal partner dramatically, a torrent of notes flooding ‘Spring Waters’ and echoing Grigorian’s joy in the ecstatic postlude to ‘What happiness’, Alpha’s recorded sound immediate and truthful. Alas, song texts are provided only in English and French translation, with no original Russian texts or transliterations.

Rachmaninov song recital recordings tend to be by male singers, usually baritones. Hvorostovsky himself contributed some of the finest on disc. Among sopranos, Elisabeth Söderström recorded the complete songs with Vladimir Ashkenazy in the 1970s (Decca) and there was a fine selection from Joan Rodgers extrapolated from Howard Shelley’s complete set, which used different singers (Chandos), but this collection from Grigorian and Geniušas deservedly joins their company. Indeed, it’s even finer and one fervently hopes that they may be persuaded to record them all.