april 2022

Hans Abrahamsen: Schnee

Lapland Chamber Orchestra o.l.v. John Storgårds

De klankwereld van Abrahamsens Schnee – ‘sneeuw’ – is verleidelijk in zijn evenwicht tussen mysterieuze kwetsbaarheid en kracht, en hier meesterlijk uitgevoerd en opgenomen.

Er is niet veel in Hans Abrahamsens recente werk dat niet op de een of andere manier zijn bestaan ​​te danken heeft aan zijn cruciale werk Schnee (‘Sneeuw’). De serie van 10 canons die hij tussen 2006 en 2008 componeerde, gaf de componist niet alleen een nieuwe impuls aan zijn creativiteit na een periode van writer’s block, maar bracht Abrahamsen ook weer in contact met zijn eerste compositiedoelstellingen: muziek schrijven die niet expressief is, maar wel volledig expressief, zo puur als de gedreven sneeuw.

Schnee is zowel een muzikale bron als een tabula rasa. Fans van Abrahamsen zullen de uitademende houtblazers van Canon 1b herkennen als de poort waardoor we de openingspagina’s van let me tell you binnenstappen. De opvolger van dat werk, The Snow Queen, is in feite Schnee ‘de opera’.

Die dingen vertellen je iets over de vruchtbaarheid van de canons zelf (en Abrahamsens geest). Net als een kinderprentenboek komen ze in paren, waarbij de twee elkaars spiegelbeeld vormen. Naarmate het werk van een uur vordert, worden de paren korter – van acht minuten naar één – een kristallisatie van de subliminale rekenkunde die de muziek in staat stelt zich te ontvouwen tot stilte. Zoals in een sneeuwvlok, dient complexe wiskunde esthetische schoonheid. Onderweg manipuleren drie pulsloze intermezzo's een reeks kwinten met ontstemmings- en boventooneffecten – smaakreinigers binnen een smaakreiniger.

De beste manier om naar Schnee te luisteren, is plat te gaan liggen en het op je te laten neerdalen (neem dat figuurlijk of letterlijk). Zoals John Storgårds suggereert in zijn boekje, kun je pas echt muziek gaan maken met Abrahamsens delicate sneeuwvlokken als je ze hebt geïnternaliseerd. De muziek is net zo ingetogen als de maker ervan, en ideale uitvoeringen vangen diezelfde kwaliteit.

Deze wel. De geluiden waar Abrahamsen naar verlangt, wit en doorschijnend over een groot bereik van werkelijke expressie, enorm complex op de pagina maar verrukkelijk eenvoudig voor het oor, worden hier uitzonderlijk gerealiseerd en opgenomen. In Canon 1a voor drie snaren en piano, hoor je het klankbord van de piano en de ruimte waarin deze resoneert. Canon 2a – het meest duidelijk gebruikt in The Snow Queen – is suggestief wollig en gedempt. Canon 3a bonkt alsof het buiten menselijke controle valt. Een diepe stilte treedt in met Canon 3b en Intermezzo 2.

Het heeft niet veel zin om te analyseren wat goed geformuleerd is, prachtig gespeeld enzovoort in een uitvoering van Schnee; dat is niet echt het punt (hoewel er veel op deze opname aan beide beschrijvingen voldoet). De prestatie hier is fundamenteler: Schnee onberispelijk presenteren, maar als de ‘witte’ muziek die het is, die bestaat met zo’n gewichtloze fragiliteit dat het bijna een sprookje kan lijken. Misschien is dat wat er gebeurt als je Schnee in februari in Lapland opneemt. Hoe dan ook, het tilt deze opname naar het niveau van zijn fijne voorganger van Ensemble Recherche; waarschijnlijk er zelfs boven.

There isn’t much in Hans Abrahamsen’s recent output that doesn’t owe its existence, in some form or other, to his pivotal work Schnee (‘Snow’). As well as rebooting the composer’s creativity after a stretch of writer’s block, the series of 10 canons composed during 2006 08 reconnected Abrahamsen to his first compositional objectives: to write music inexpressive yet wholly expressive, as pure as the driven snow.

Schnee is a musical resource as much as a tabula rasa. Abrahamsen fans will recognise the exhaling woodwinds of Canon 1b as the portal through which we step in the opening pages of let me tell you. That work’s successor, The Snow Queen, is basically Schnee ‘the opera’.

Those things tell you something about the fertility of the canons themselves (and Abrahamsen’s mind). Like a children’s picture book, they come in pairs, in each of which the two form mirror images of one another. As the hour-long work proceeds, the pairs get shorter – from eight minutes to one – a crystallising of the subliminal arithmetic that allows the music to unravel into silence. As in a snowflake, complex mathematics serves aesthetic beauty. Along the way, three pulseless interludes manipulate a series of fifths with detuning and overtone effects – palate cleansers within a palate cleanser.

The best way to listen to Schnee is to lie flat and let it settle on top of you (take that figuratively or literally). As John Storgårds suggests in his booklet note, you can only really start to make music with Abrahamsen’s delicate snowflakes once you’ve internalised them. The music is as demure as its creator, and ideal performances capture that same quality.

This one does. The sounds Abrahamsen craves, white and translucent across a large range of actual expression, hugely complex on the page but delectably simple to the ear, are exceptionally realised and recorded here. In Canon 1a for three strings and piano, you hear the piano’s soundboard as well as the room it is resonating through. Canon 2a – most obviously deployed in The Snow Queen – is evocatively woolly and muffled. Canon 3a throbs as if beyond human control. A deep stillness sets in with Canon 3b and Intermezzo 2.

There’s not much point analysing what’s well phrased, beautifully played and so on in a performance of Schnee; that’s not really the point (though plenty on this recording meets both descriptions). The achievement here is more fundamental: to present Schnee impeccably, but as the ‘white’ music it is, that exists with such weightless fragility that it can almost seem a fairy tale. Perhaps that’s what happens when you record Schnee in Lapland in February. Either way, it raises this recording to the level of its fine predecessor from Ensemble Recherche; probably above it, in fact.