maart 2022
EDEN
Joyce DiDonato & Il Pomo d’Oro o.l.v. Maxim Emelyanychev
Een album dat ons focust op onze relatie met de natuur, met passie gebracht door Joyce DiDonato en haar collega’s – een krachtig voorbeeld van hoe muziek zich zo goed kan verhouden tot onze wijdere wereld.
We beginnen hoog in de atmosfeer met een akkoord dat glinstert tot bestaan als de opening van Ralph Vaughan Williams' Fantasia on a Theme by Thomas Tallis. Maar het duurt veel langer, schijnbaar bestand tegen zwaartekracht. De strijkers zijn verdrietig, zelfs als de harmonieën majeur zijn. Dan zingt Joyce DiDonato een woordloze sirene, een rol die traditioneel door trompetten wordt gespeeld. Het is een griezelig alternatief: het geluid van een toekomst waarin ambulances longen hebben en zingen naar de hulpkreten die ze zoeken om te genezen. Il Pomo d'Oro onder leiding van Maxim Emelyanychev brengt ons een spectaculair sombere versie van Ives' The Unanswered Question. Het dissonante geschreeuw van de blaasinstrumenten is zo ver naar voren in de mix dat ze bijten, en de gelijktijdige tempovlakken worden ook tot iets timbreels en ruimtelijks gemaakt.
Er is een prachtige flow van de Ives via Rachel Portmans The First Morning of the World naar Mahler, die vervolgens glorieus wordt onderbroken door het gedreun van de barokgitaar en het getik van de percussie in Marini's 'Con le stelle in Ciel che mai'. Maar dan voel ik me een beetje gestrand langs de kant van de weg. De overgang tussen de Marini en Mysliveček is voor deze oren bijzonder ongemakkelijk. Myslivečeks aria uit Adamo ed Eva is inderdaad zo uitbundig vrolijk dat hij hier zeker niet thuishoort. Natuurlijk is het moeilijk om te twisten met DiDonato's kristalheldere coloratuur, en in veel opzichten is de opwindende begeleiding ook Il Pomo d'Oro op zijn best. De individuele uitvoeringen zijn sensationeel. Maar als een reis waarin de eeuwenlange kloven tussen de barok en de late romantiek worden gereduceerd tot een skip-hop over de Bächle van Freiburg, bereiken de buitenste derde delen van het album dit veel succesvoller. Ik geloof niet helemaal dat Myslivečeks aria zich uit het niets ontvouwt en de zilveren zuurstof van Ives' Creation-akkoord.
We keren terug naar een uitstekende en verkwikkende flow met het vreemde harmonische universum van Valentini's Sonata enharmonica. Emelyanychevs klavecimbel staat aangenaam voorop in de beat en drijft de muziek door zijn onverwachte wendingen. Het is een kwaliteit die op aangename wijze het continuospel doordringt in Händels 'As with rosy steps the morn' uit Theodora. DiDonato presenteert een bedwelmende kwetsbaarheid, vooral als ze zich door de lucht krult in melisma-achtige erwtenscheuten in de lente. De mix is bijzonder speciaal; medeklinkers raken de haren in mijn nek en haar adem is het flauwste briesje op mijn wangen.
Als Mahler terugkeert, is er een glorieus gevoel van thuis (heeft een Engelse hoorn ooit zo eenzaam geklonken?). En dan, als dit overgaat in het angstige gewoel van ‘Schmerzen’ uit Wagners Wesendonck Lieder, kan ik niet gelukkiger zijn. Dit gevoel duurt echter niet lang: ik word tot tranen toe bewogen door het einde van het album. DiDonato’s afscheid, ‘Ombra mai fù’ uit Händels Serse, is een uitvoering die zo mooi is dat je er pijn van in je hart krijgt.
We begin high up in the atmosphere with a chord that shimmers into being like the opening of Ralph Vaughan Williams’s Fantasia on a Theme by Thomas Tallis. But it lasts for much longer, seemingly resistant to gravity. The strings are sad even when the harmonies are major. Then Joyce DiDonato sings a wordless siren, a part traditionally played by trumpet. It’s an eerie alternative: the sound of a future in which ambulances have lungs and sing towards the cries for help they seek to heal. Il Pomo d’Oro under the direction of Maxim Emelyanychev bring us a spectacularly bleak version of Ives’s The Unanswered Question. The dissonant clamour of winds is so far fronted in the mix that they bite, and the simultaneous tempo planes are made into something timbral and spatial, too.
There’s a lovely flow from the Ives through Rachel Portman’s The First Morning of the World into Mahler, which is then gloriously punctuated by the thrum of Baroque guitar and pattering of percussion in Marini’s ‘Con le stelle in Ciel che mai’. But then I’m left feeling a bit stranded by the side of the road. The juncture between the Marini and Mysliveček, for these ears, is particularly uncomfortable. Indeed, Mysliveček’s aria from Adamo ed Eva is so exuberantly chirpy that surely it does not belong here. Of course, it’s difficult to argue with DiDonato’s crystalline coloratura, and in many ways the thrilling accompaniment is Il Pomo d’Oro at their best, too. The individual performances are sensational. But as a journey in which the chasms of centuries between the Baroque and the late Romantic are reduced to a skip-hop over the Bächle of Freiburg, the outer thirds of the album accomplish this far more successfully. I do not quite believe that Mysliveček’s aria unfurls out of the blue and silver oxygen of Ives’s Creation chord.
We return to an excellent and invigorating flow with the strange harmonic universe of Valentini’s Sonata enharmonica. Emelyanychev’s harpsichord is enjoyably on the front of the beat, driving the music through its unexpected turns. It’s a quality that pleasingly pervades the continuo-playing in Handel’s ‘As with rosy steps the morn’ from Theodora. DiDonato presents an intoxicating vulnerability, particularly as she curls through the air in melisma-like pea shoots in spring. The mix is particularly special; consonants touch the hair on my neck and her breath is the faintest breeze on my cheeks.
When Mahler returns, there’s a glorious sense of home (has a cor anglais ever sounded so lonely?). Then, when this moves into the angsty churning of ‘Schmerzen’ from Wagner’s Wesendonck Lieder, I couldn’t be happier. This feeling, however, doesn’t last: I’m brought to tearful wonder by the album’s close. DiDonato’s farewell, ‘Ombra mai fù’ from Handel’s Serse, is a performance so beautiful that it makes your insides ache.