januari 2022

Monteverdi: Daylight. Stories of Songs, Dances and Loves

Concerto Italiano o.l.v. Rinaldo Alessandrini

Een vervolg op Concerto Italiano’s album met nachtelijke madrigalen uit 2017 overspant opnieuw het leven van Monteverdi en bouwt een geïnspireerd recital op.

In 2017 scheurden madrigaalmeester Rinaldo Alessandrini en Concerto Italiano het regelboek aan flarden met ‘Night – Stories of Lovers and Warriors’ (6/17), een recital dat decennia van Monteverdi doorkruiste om het nachtelijke thema te verkennen in een continue stroom van muzikaal verhaal. Nu, vier jaar later, krijgen we eindelijk het vervolg.

‘Daylight – Stories of Songs, Dances and Loves’ komt met een waarschuwing van Alessandrini, die in zijn introductie erkent dat ‘dit misschien geen project is dat bedoeld is voor puristen’. Maar het zou een bijzonder eigenzinnig soort puritanisme vergen om niet te trappen in een opname die de strakke grenzen van complete boeken met madrigalen zou kunnen verwerpen ten gunste van het creëren van in plaats daarvan een rijk en verrassend lappendeken van stukken die allemaal verbonden zijn in een coherente boog van verhalen vertellen. Het is een programma dat live oogverblindend moet zijn, met de mogelijkheid om het op te voeren ter ondersteuning van zijn operaambities. Op schijf vergt het concentratie en meerdere luisterbeurten om de zorgvuldige thematische en muzikale hechting bloot te leggen die achter de sonische façade verborgen zit.

Dit volume beslaat een halve eeuw muzikale ontwikkeling van de madrigalen uit Boek 2 uit 1590 tot en met L’incoronazione di Poppea uit 1643, met tussenstops bij de meeste andere madrigaalcollecties onderweg, evenals Orfeo, Ulisse en de Scherzi musicali, met instrumentale dansen van Biagio Marini en Andrea Falconiero die cruciaal verbindend weefsel vormen.

De groep heeft veel van de werken eerder opgenomen, maar het is heerlijk om te horen hoe de nieuwe context – zowel qua programmering als qua tijdperk – ze heeft veranderd. Er zit een frisse sensualiteit in de ontmoeting van de ochtendminnaars ‘Non si levav’ ancor l’alba novella’ dankzij syncopen die die ‘felice notte’ in heerlijke bochten trekken en draaien tegen de instrumentale begeleiding. Het verrukkelijke sopraanduet ‘Chiome d’oro, bel tesoro’ heeft een nieuw doorschijnende, filmische lichtheid dankzij de sopranen Monica Piccinini en Sonia Tedla en een iets sneller tempo. Samen met alt Andres Montilla zorgen deze zangers voor de jeugdige glans op een opname waar lagere stemmen ons opnieuw meenemen naar ruwer, brutaler expressief gebied.

Alessandrini’s schema is het meest effectief wanneer het miniaturen neemt en ze aaneenrijgt tot volledig ontwikkelde sequenties. De contrasten en variaties van de drie ‘Sù, sù, sù’ madrigalen (bijna 20 jaar ertussen) en het ontwikkelende denkproces dat ze vertegenwoordigen, is slechts een van de vele voorbeelden.

Je kunt rijkere, dramatische verslagen van de individuele opera's vinden (scènes waarvan de grond niet helemaal op volle dramatische snelheid, vocaal, raakt), maar je zult moeite hebben om een ​​meer betoverend geheel in zijn soort te noemen. L'Arpeggiata's 'Teatro d'amore' (Virgin/Erato, 6/09) komt in de buurt, maar mist de reikwijdte en stoutmoedigheid van 'Daylight' - Monteverdi opnieuw gemaakt als nieuw.

In 2017 master of madrigals Rinaldo Alessandrini and Concerto Italiano ripped up the rulebook with ‘Night – Stories of Lovers and Warriors’ (6/17), a recital that roamed across decades of Monteverdi to explore its nocturnal theme in a continuous flow of musical narrative. Now, four years later, we finally get the follow-up.

‘Daylight – Stories of Songs, Dances and Loves’ comes with a caveat from Alessandrini, who acknowledges in his introduction that ‘perhaps this is a not a project intended for purists’. But it would take a peculiarly wilful kind of puritanism not to fall for a recording that might reject the neat confines of complete books of madrigals in favour of creating instead a rich and surprising patchwork of pieces all connected in a coherent arc of storytelling. It’s a programme that must be dazzling live, with the possibility of staging to support its operatic ambitions. On disc it takes concentration and multiple listenings to expose the careful thematic and musical stitching that’s concealed behind the sonic facade.

This volume spans half a century of musical development from the Book 2 madrigals of 1590 right through to 1643’s L’incoronazione di Poppea, with stop-offs at most of the other madrigal collections along the way as well as Orfeo, Ulisse and the Scherzi musicali, with instrumental dances by Biagio Marini and Andrea Falconiero providing crucial connecting tissue.

The group have recorded many of the works before but there’s delight in hearing how new context – both in terms of programming and era – has changed them. There’s fresh sensuality to daybreak lovers’ encounter ‘Non si levav’ ancor l’alba novella’ thanks to syncopations that tug and twist that ‘felice notte’ into delicious contortions against the instrumental accompaniment. The ravishing soprano duet ‘Chiome d’oro, bel tesoro’ has a newly diaphanous, filmy lightness thanks to sopranos Monica Piccinini and Sonia Tedla as well as a slightly swifter tempo. Together with alto Andres Montilla, these singers provide the youthful gloss on a recording where lower voices take us once again into rougher, more brutally expressive territory.

Alessandrini’s scheme is most effective when it takes miniatures and strings them into fully developed sequences. The contrasts and variations of the three ‘Sù, sù, sù’ madrigals (almost 20 years between them) and the developing thought process they represent is just one of many examples.

You may find more richly dramatic accounts of the individual operas (scenes from which don’t quite hit the ground at full dramatic speed, vocally), but you’d struggle to name a more beguiling whole of its kind. L’Arpeggiata’s ‘Teatro d’amore’ (Virgin/Erato, 6/09) comes close but lacks the scope and boldness of ‘Daylight’ – Monteverdi remade as new.