oktober 2023

Rodgers & Hammerstein: Oklahoma

Sinfonia of London o.l.v. John Wilson

John Wilson’s tweede optreden deze maand: Oklahoma! volledig gepresenteerd, en elke seconde doordrenkt met enorme zorg, liefde en geloof in zijn plaats als een cruciaal 20e-eeuws werk.

Dit is belangrijk. Oklahoma! was een groot moment – ​​misschien wel het grote moment – ​​in de ‘volwassenwording’ van het muziektheater. Toegegeven, 16 jaar eerder hadden Oscar Hammerstein II en Jerome Kern al een einde gemaakt aan de term ‘muzikale komedie’ met het enorm ambitieuze Show Boat – maar Oklahoma! was het moment waarop alle elementen van zang, dans en gesproken woord leken samen te smelten tot een dramatisch, karaktergedreven geheel. Ik denk dat het woord ‘integraal’ is. Het is dus goed om de partituur compleet te horen (en wat nog belangrijker is, van een bewezen stylist) – niet voor de volledigheid, maar omdat we zelfs zonder grote delen van Hammersteins boek een heel reëel gevoel hebben van hoe het stuk rolt, hoe liedjes ‘scènes’ worden en hoe de danselementen verweven zijn in de structuur van het geheel, waarbij dansen een dramatisch doel dienen in plaats van alleen maar een afleiding.

Eerlijk gezegd is het luisteren naar John Wilsons superstijlvolle reconstructie alsof je de tijdmachine op 31 maart 1943 zet en plaatsneemt in het St James Theatre op het moment dat de ouverture begint. Niet dat zelfs de beste Broadway-pitbands kunnen concurreren met Wilsons handgeplukte Sinfonia of London, authentiek voor het precieze aantal spelers en het kenmerkende geluid van Robert Russell Bennetts originele orkestraties (zorgvuldig gerestaureerd door Bruce Pomahac van R&H). De precisie is huiveringwekkend als die blakende violen helemaal losgaan op ons aan het begin van het orkest. Ritme, ritme, pulserend ritme. We zijn vergeten hoe deze partituur eigenlijk klinkt in de loop van decennia van heropleving en heruitvinding, en als we in een theater zaten zonder naar een album te luisteren, zijn we vergeten hoe 'akoestisch' klinkt. Geen van de hedendaagse overgehypte, hier, elektronische verbetering of zelfs 'gesamplede' vervanging, maar oprechte robuustheid en hart. Slechts 16 strijkers – zelfs nu nog ondenkbaar – maar luister naar Wilsons violen bij de eerste verschijning van ‘Out of my dreams’, klein in aantal maar groot en dik in frasering en geluid en portamento, en dan weer het perfecte tempo en ‘vintage’ kleuring van ‘Many a new day’ en het bruisende punt en contrapunt van de titelsong. Het is weer dat woord, ‘stijl’, en daarmee komt een frisheid en nieuwheid die draait om het respecteren van wat er is en niet wat er niet is.

Dus elk nummer, elke reprise, elke entree en exit en onderstreepte dialoog is hier en in een nummer als het ‘voorwaardelijke’ liefdesduet ‘People will say we’re in love’ kunnen we genieten van de volle omvang van de scène die in en uit muziek en gesproken woord en applauspunten komt ter voorbereiding op een nog radicalere realisatie van het apparaat in Carousel twee jaar later. Wilsons Laurey en Curly – Sierra Boggess en Nathaniel Hackmann – leiden zijn hechte gezelschap van bewezen stylisten, Hackmann makkelijk en melodieus, Boggess puur en belachtig maar vol karakter en pittigheid in die kop-borst mix. Ik herkende Louise Dearman bijna niet in Ado Annie, hoewel de geldbiljetten nog steeds knallen en Jamie Parker (Will Parker) werd geboren voor de levering van dit tijdperk. We hebben ook een andere kant van de geschikte hoofdrolspeler Nadim Naaman als Ali Hakim in de normaal gesproken gemonteerde ‘It’s a scandal! It’s a outrage!’

Dan is er nog Rodney Earl Clarke’s Jud, het personage dat de grootste evolutie heeft ondergaan als je de recente ‘reimagining’ in Londens West End of op Broadway hebt gezien. Hem minder een buitenstaander en serieus ‘geschikt’ maken als rivaal van Curly was waarschijnlijk een stap te ver voor Hammerstein in 1943 en zijn vreemde nummer ‘Lonely room’ benadrukt die ‘andersheid’. Hij wordt ook nadrukkelijk bespot in ‘Poor Jud is daid’ (een wreed grappige tekst van Hammerstein), waardoor Laurey ‘haar mening vormt’ bijna een formaliteit is.

Dat is natuurlijk het grote middelpunt van de show – het Dream Ballet – geboren uit het meest verrukkelijke van Rodgers’ walsliederen, ‘Out of my dreams’. En dit is waar Wilsons geleerdheid en authenticiteit echt tot zijn recht komen. Het vertellen van verhalen is nu fysiek – geen woorden, puur dans, waarbij Rodgers’ belangrijkste nummers nu het emotionele geheugen leveren voor bijna 15 minuten podiumtijd. Het is niet op het niveau van de equivalente (en climax) sequentie in Carousel, maar Wilson en zijn band versmelten de verschillende elementen echt en creëren een bevredigend, innovatief geheel.

De titelsong is, wanneer die eindelijk arriveert, net zo opwindend, krachtig en opbeurend als het vooruitzicht van een geheel nieuwe staat. En als je in maart 1943 in het theater was geweest, was je ook opgestaan.

This is important. Oklahoma! was a big moment – perhaps the big moment – in musical theatre’s ‘coming of age’. Granted that 16 years earlier Oscar Hammerstein II and Jerome Kern had already called time on the term ‘musical comedy’ with the mightily ambitious Show Boat – but Oklahoma! was the moment when all the elements of song, dance and spoken word seemed to coalesce into a dramatic character-driven whole. I guess the word is ‘integral’. So it’s good to hear the score complete (and what’s more from a proven stylist) – not for the sake of completeness but because even without great swathes of Hammerstein’s book we have a very real sense of how the piece rolls, how songs become ‘scenes’ and how the dance elements are woven into the fabric of the whole, with dances serving a dramatic purpose rather than simply a diversion.

Honestly, listening to John Wilson’s super-stylish recreation is like setting the time machine to March 31, 1943, and taking your seat in the St James Theatre just as the overture is about to strike up. Not that even the best of Broadway pit bands could compete with Wilson’s hand-picked Sinfonia of London, authentic to the precise number of players and the distinctive sound of Robert Russell Bennett’s original orchestrations (painstakingly restored by R&H’s Bruce Pomahac). The precision is hair-raising as those blistering violins go all hoedown on us at the start of the orchestra. Rhythm, rhythm, pulsing rhythm. We’ve forgotten how this score actually sounds over the decades of revival and reinvention, and if we were in a theatre not listening to an album we’ll have forgotten how ‘acoustic’ sounds. None of the contemporary over-hyped, over here, electronic enhancement or even ‘sampled’ replacement but honest-to-goodness robustness and heart. Just 16 string players – even so, unthinkable now – but listen to Wilson’s violins in the first appearance of ‘Out of my dreams’, small in number but big and fat in phrasing and sound and portamento, and then again the perfect tempo and ‘vintage’ colouring of ‘Many a new day’ and the fizzing point and counterpoint of the title song. It’s that word again, ‘style’, and with it comes a freshness and newness that is all about respecting what is there and not what isn’t.

So every song, every reprise, every entrance and exit and underscored dialogue is here and in a number like the ‘conditional’ love duet ‘People will say we’re in love’ we can enjoy the full measure of the scene coming in and out of music and spoken word and applause points in preparation for an even more radical realisation of the device in Carousel two years later. Wilson’s Laurey and Curly – Sierra Boggess and Nathaniel Hackmann – lead his tight-knit company of proven stylists, Hackmann easy and mellifluous, Boggess pure and bell-like but full of character and feistiness in that head-chest mix. I almost didn’t recognise Louise Dearman in Ado Annie though the money notes still pop and Jamie Parker (Will Parker) was born to the delivery of this era. We’ve also another side of eligible leading man Nadim Naaman as Ali Hakim in the normally cut ‘It’s a scandal! It’s a outrage!’

Then there’s Rodney Earl Clarke’s Jud, the character which has undergone the biggest evolution if you’ve seen the recent ‘reimagining’ in London’s West End or on Broadway. Making him less of an outsider and seriously ‘eligible’ as a rival to Curly was probably a step too far for Hammerstein in 1943 and his strange number ‘Lonely room’ emphasises that ‘otherness’. He’s also pointedly mocked in ‘Poor Jud is daid’ (a savagely funny Hammerstein lyric) which makes Laurey ‘making up her mind’ almost a formality.

That, of course, is the great centrepiece of the show – the Dream Ballet – born out of the most delectable of Rodgers’s waltz songs, ‘Out of my dreams’. And this is where Wilson’s scholarship and authenticity really comes into its own. The storytelling is now physical – no words, purely dance, with Rodgers’s key songs now providing the emotional memory for almost 15 minutes of stage time. It isn’t on the level of the equivalent (and climactic) sequence in Carousel but Wilson and his band really meld the disparate elements and create a satisfying, innovative, whole.

The title song, when it finally arrives, is as exhilarating and punchy and uplifting as the prospect of a brand new state and if you’d been in the theatre back in March 1943 you’d have been on your feet, too.