september 2023

Mythes

James Ehnes & Andrew Armstrong

Geen onbekende op deze pagina: violist James Ehnes biedt ons hier samen met pianist Andrew Armstrong een intrigerend programma dat even muzikaal breed is als prachtig wordt uitgevoerd en opgenomen.

‘Levensverbeterend’, zo beschreef Richard Bratby de Beethoven-sonatecyclus van James Ehnes en Andrew Armstrong voor Onyx bij de release van het laatste deel (21/2). Ik ben geneigd te zeggen dat hun nieuwe album veel bevat dat even opmerkelijk is, hoewel het heel, heel anders is. Szymanowski’s Mythes, de raison d’être van de cd, wordt op ongebruikelijke wijze naast Händels Sonate in D geplaatst, voordat Ehnes en Armstrong beginnen aan een lange reeks toegiften, bekend (Tsjaikovski’s ‘Chant sans paroles’, Rimsky’s ‘Flight of the Bumblebee’) of anderszins (een prachtige Sicilienne, toegeschreven aan Maria Theresia von Paradis). Het is een ontspannen programma en je zou kunnen stellen dat het als geheel misschien aan focus ontbreekt, maar het is prachtig gedaan en verder bewijs van wat een uitzonderlijke samenwerking tussen deze twee muzikanten is gebleken.

Mythes is een en al verhoogde sensualiteit en warmte, de bedwelmende atmosfeer wordt opgeroepen door het spelen van buitengewone kleuren, details en behendigheid. Er is hier een onwrikbare eenheid van expressie en doel. De serene manier waarop Ehnes de verrukte, extatische regels van 'La fontaine d'Aréthuse' over Armstrongs vloeiende figuraties spint, blijkt oprecht betoverend. 'Narcisse' is in veel opzichten het verontrustende emotionele centrum van de uitvoering, terwijl het liefdeslied zich langzaam en vurig ontvouwt over huiveringwekkende akkoorden die doen denken aan het kalme water van het zwembad waar Narcissus opgewonden raakt door zijn eigen weerspiegeling: de seksuele onderstroom van de muziek is op dit punt onmiskenbaar. Pans achtervolging van de Dryaden in het laatste deel, met zijn zoemende kwarttonen en flikkerende thema's, beweegt tussen humor en verleiding, voordat het bijna eindigt met een nonchalante schouderophaling.

Het is een betoverende uitvoering, en Händels directheid komt misschien wel bijna als een noodzakelijk contrast na al die subtiliteit, suggestiviteit en hitte. De editie van de Sonate in D is van Ehnes en Armstrong zelf, en ze spelen het met overtuigende directheid en helderheid, samen met een bijna ouderwetse zwaarte van toon. De allegros zijn allemaal verkwikkende energie en verve, hoewel er diepe emoties schuilen onder de kalmte van de Larghetto. Dan komen de toegiften, ‘zoals een groot dessert een fijne maaltijd afsluit’, zoals Ehnes het in een boekje zegt. Sommige zijn oogverblindend, met name James Newton Howards schurende 133 … At Least, oorspronkelijk geschreven voor Hilary Hahn. Andere, zoals Paradis’ Sicilienne, zijn gracieus mooi. Niets klinkt sentimenteel of afgezaagd en ze lijken allemaal fris en nieuw, zelfs ‘Flight of the Bumblebee’, dat hier echt opwindend is. Het is een zeer boeiende schijf. Luister er vooral naar.

‘Life-enhancing’ was how Richard Bratby described James Ehnes and Andrew Armstrong’s Beethoven sonata cycle for Onyx on the release of the final volume (2/21). I’m tempted to say that their new album contains much that is equally remarkable, though it is very, very different. Szymanowski’s Mythes, the disc’s raison d’être, is juxtaposed, unusually, with Handel’s Sonata in D, before Ehnes and Armstrong embark on a lengthy series of encores, familiar (Tchaikovsky’s ‘Chant sans paroles’, Rimsky’s ‘Flight of the Bumblebee’) or otherwise (a lovely Sicilienne, attributed to Maria Theresia von Paradis). It’s a relaxed programme and you could argue that as a totality it perhaps lacks focus, but it’s wonderfully done, and further evidence of what has proved to be an exceptional partnership between these two musicians.

Mythes is all heightened sensuality and warmth, its heady atmosphere evoked through playing of extraordinary colour, detail and dexterity. There’s an unswerving unity of expression and purpose here. The serene way Ehnes spins out the rapt, ecstatic lines of ‘La fontaine d’Aréthuse’ over Armstrong’s liquid figurations proves genuinely beguiling. ‘Narcisse’ is in many ways the performance’s troubling emotional centre as its love song slowly and ardently unfurls over shivery chords suggestive of the calm waters of the pool where Narcissus becomes aroused by his own reflection: the music’s sexual undertow is unmistakable at this point. Pan’s pursuit of the Dryads in the final movement, with its buzzing quarter-tones and flickering themes, veers between wit and seduction, before ending almost with a nonchalant shrug.

It’s a spellbinding performance, and Handel’s directness comes, perhaps, almost as a necessary contrast after all that subtlety, suggestiveness and heat. The edition of the Sonata in D is Ehnes and Armstrong’s own, and they play it with persuasive forthrightness and clarity, together with an almost old-fashioned weight of tone. The allegros are all bracing energy and verve, though deep emotions lurk beneath the Larghetto’s poise. Then come the encores, ‘much as a great dessert concludes a fine meal’, as Ehnes puts it in a booklet note. Some are dazzling, in particular James Newton Howard’s abrasive 133 … At Least, originally written for Hilary Hahn. Others, such as Paradis’s Sicilienne, are graciously beautiful. Nothing sounds sentimental or hackneyed and all of them seem fresh and new-minted, even ‘Flight of the Bumblebee’, which is genuinely exhilarating here. It’s a most engaging disc. Do listen to it.