september 2023

Mozart: Violin Sonatas

Renaud Capuçon & Kit Armstrong

Een zeer stijlvol album dit, Renaud Capucón en Kit Armstrong genieten duidelijk van de muziek van Mozart en brengen hun eigen vreugde over in volkomen meeslepende uitvoeringen.

Wanneer is een vioolsonate geen vioolsonate? Als het van Mozart is, zo wordt ons verteld, is het idee bij hem, figuurlijk gesproken, dat de violist een zijspanpassagier is terwijl de pianist het gaspedaal intrapt – zoals Mozart zelf waarschijnlijk ook zou hebben gedaan in een recital. Zo ging het er in die tijd ongeveer aan toe, hoewel ik me kan voorstellen dat er in het geval van de beroemde Italiaanse violiste Regina Strinasacchi (de opdrachtgever van K454) een vleugje rolomkering in het spel zou zijn gebracht. De meeste opgenomen edities van de volwassen sonates noemen de werken, eenvoudig en ondubbelzinnig, ‘Mozart Violin Sonates’, terwijl deze stimulerende set met twee van de meest begaafde instrumentalisten van de huidige generatie kiest voor ‘Sonatas voor piano en viool’. Niets nieuws aan. Halverwege de jaren 50 gaf pianist Carl Seemann en violist Wolfgang Schneiderhan (opnieuw uitgegeven in ‘Wolfgang Schneiderhan: Complete Recordings on DG’ – zie pagina 94) op exact dezelfde manier prioriteit aan de piano.

Laten we dus een testcase selecteren, een van mijn favoriete sonates, nr. 27 in G majeur, K379, gecomponeerd in 1781. Kit Armstrong opent het prachtige Adagio van het werk met warm geborstelde arpeggio's, beantwoord met wellustige toespraken van Renaud Capuçon. Hij is zeker niet op sleeptouw, dat is zeker. Even later waait Capuçon binnen op de zachtste tonale draad (2'30") voordat Armstrong op 3'39" een energieke Allegro lanceert. Seemanns openingsmaten zijn soberder klassiek dan die van Armstrong, en Schneiderhans krachtige entree op 0'38" maakt volkomen duidelijk dat dit, ongeacht de genoemde aanduiding, overkomt als een pure en simpele vioolsonate, het Allegro dat eenmaal in het spoor kwam, Schneiderhan dichtbij, Seemann ondersteunend, ja, maar zeker niet de dominante partner.

Ingrid Haebler en Henryk Szeryng spelen Mozarts ‘vioolsonates’ (volgens de ‘Duo’ CD-hoes), Haebler kiest voor warmte en helderheid, Szeryng is sympathiek maar relatief serieus, hoewel Haebler, zodra hij in het Allegro zit, de beslissingen neemt. De versie met Arthur Grumiaux en Walter Klien (opnieuw aangekondigd als ‘vioolsonates’) laat Klien het Adagio benaderen in een stijl die ergens tussen Armstrong en Haebler in zit, hoewel hij, zodra hij op dreef is, het tempo opvoert vooruit. Grumiaux is, hoewel typisch expressief, relatief ingetogen, dus hier is er opnieuw een tegenstrijdigheid tussen de aanduiding en de uitvoering. Dit is meer een ‘sonate voor piano en viool’.

Al deze opnames worden verpakt tussen de ‘grote’ sonates (K296-547, met een paar sets variaties), wat Armstrong en Capuçon ons ook bieden. Een ander stuk dat altijd recht naar het hart vliegt, is de tweedelige sonate in e mineur, K304 (een van de groep K301-306 uit 1778), met zijn conversatie-opening, de piano en viool spelen in unisono. Hier leveren de zoetgevooisde Itzhak Perlman en Daniel Barenboim (altijd een grote speler) de goederen zoals vereist, maar Armstrong en Capuçon zijn veel individueler, Armstrongs pianospel staat bijna op zichzelf in zijn openhartigheid, Capuçon varieert zijn toon en frasering tot magisch effect. Zoals gespeeld is het bitterzoete middendeel van het tweede deel prachtig (vooral van Capuçon), en ik vind het geweldig hoe Armstrong terugglijdt naar het buitenste deel. Arthur Grumiaux en Clara Haskil zijn ook memorabel in deze muziek (hoewel Grumiaux te voorwaarts in evenwicht is) en dat geldt ook voor Hilary Hahn en Natalie Zhu (opnieuw ‘vioolsonates’, en net als Grumiaux openlijker emotioneel dan Armstrong en Capuçon).

Andere memorabele uitvoeringen zijn de Es-sonate, K481, een van de meesterwerken van de cyclus, hoewel in het Adagio sommige van Armstrongs nadruk een beetje te veel wordt benadrukt (misschien een teken dat hij zo van het stuk houdt, zoals Raoul Mörchen stelt in zijn uitstekende boekje). Maar nogmaals, je voelt een echte verstandhouding tussen deze twee uitstekende spelers. Gelukkig had ik, toen ik de opdracht kreeg om deze recensie voor te bereiden, al een exemplaar van de set in mijn bezit, dat ik nog niet had geopend. Toen ik eenmaal luisterde, ging ik van begin tot eind door, en nam alleen een pauze voor het avondeten – ik genoot zo van de set. Hier hebben we superieure muzikanten op een rol in geweldige muziek, en het feit dat we het voorrecht hebben om hun vreugde te delen, is reden om te vieren. Uitstekend, goed uitgebalanceerd geluid draagt ​​bij aan de deal. Zeer sterk aanbevolen.

When is a violin sonata not a violin sonata? When it’s by Mozart, we’re told, the idea with him, metaphorically speaking, that the violinist is a sidecar passenger while the pianist presses on the gas – as indeed Mozart himself probably would have done in recital. That more or less is how things were in those days, though in the case of the famous Italian violinist Regina Strinasacchi (the dedicatee of K454) I’d imagine a touch of role-reversal would have been brought into play. Most recorded editions of the mature sonatas call the works, simply and unequivocally, ‘Mozart Violin Sonatas’, whereas this stimulating set featuring two of the present generation’s most gifted instrumentalists opts for ‘Sonatas for Piano & Violin’. Nothing novel there. Back in the mid-1950s for pianist Carl Seemann and violinist Wolfgang Schneiderhan (newly reissued in ‘Wolfgang Schneiderhan: Complete Recordings on DG’ – see page 94) DG prioritised the piano in exactly the same way.

So let’s select a test case, one of my favourite sonatas, No 27 in G major, K379, composed in 1781. Kit Armstrong opens the work’s gorgeous Adagio with warmly brushed arpeggios, answered with voluptuous address by Renaud Capuçon. He’s by no means in tow, that’s for sure. A little later on Capuçon wafts in on the softest tonal thread (2'30") before, at 3'39", Armstrong launches a spirited Allegro. Seemann’s opening measures are more austerely classical than Armstrong’s, and Schneiderhan’s forceful entry at 0'38" makes it perfectly clear that, no matter what the stated designation, this is coming across as a violin sonata pure and simple, the Allegro once launched following suit, Schneiderhan close by, Seemann supportive, yes, but by no means the dominant partner.

Ingrid Haebler and Henryk Szeryng play Mozart ‘violin sonatas’ (according to the ‘Duo’ CD sleeve), Haebler opting for warmth and clarity, Szeryng congenial but relatively earnest, though once into the Allegro Haebler calls the shots. The version with Arthur Grumiaux and Walter Klien (again billed as ‘violin sonatas’) finds Klien approaching the Adagio in a style midway between Armstrong and Haebler, though once into his stride he pushes the tempo forwards. Grumiaux, while typically expressive, is relatively restrained so here again there is a contradiction between the designation and the performance. This is more a ‘sonata for piano and violin’.

All these recordings come packaged among the ‘great’ sonatas (K296-547, with a couple of sets of variations), which is what Armstrong and Capuçon also offer us. Another piece that always flies straight to the heart is the two-movement Sonata in E minor, K304 (one of the group K301-306 from 1778), with its conversational opening, the piano and violin playing in unison. Here sweet-toned Itzhak Perlman and Daniel Barenboim (always a big player) deliver the goods as required but Armstrong and Capuçon are rather more individual, Armstrong’s piano-playing almost stand-alone in its forthrightness, Capuçon varying his tone and phrasing to magical effect. As played, the second movement’s bittersweet middle section is quite gorgeous (especially from Capuçon), and I love the way Armstrong glides back into the outer section. Arthur Grumiaux and Clara Haskil are also memorable in this music (though Grumiaux is too forwardly balanced) and so are Hilary Hahn and Natalie Zhu (‘violin sonatas’ again, and like Grumiaux more overtly emotional than Armstrong and Capuçon).

Other memorable performances include the E flat Sonata, K481, one of the cycle’s masterpieces, though in the Adagio some of Armstrong’s emphases are a little over-stressed (maybe a sign that he loves the piece so much, as Raoul Mörchen states in his excellent booklet note). But, again, you sense a genuine rapport between these two excellent players. Happily, when I was commissioned to prepare this review, I already had a copy of the set in my possession, which I hadn’t yet opened. Once listening, I kept going from the beginning to the end, taking a break only for supper – I enjoyed the set that much. Here we have superior musicians on a roll in some great music, and the fact that we’re privileged to share in their joy is cause for celebration. Excellent, well-balanced sound adds to the deal. Very strongly recommended.