september 2023

Walton: Violin Concerto & Respighi: Violin Sonata

Liya Petrova & Adam Laloum & Royal Philharmonic Orchestra o.l.v. Duncan Ward

Een lyrische koppeling van Walton en Respighi draagt verder bij aan de reputatie van deze violist.

Wat een slimme combinatie: schijnbaar onwaarschijnlijke bedgenoten die niet alleen verenigd zijn doordat ze allebei in Italië zijn geschreven (de Walton, natuurlijk, in zijn retraite in Ischia), maar ook door iets in het water... de Middellandse Zee, welteverstaan.

Je hoort het meteen in de kleur en de cast van het openingsidee in beide stukken - een soort weelde die voortkomt uit warmte en licht en de zangerige aard van een land dat doordrenkt is van opera. Het onderdrukte het Engelse karakter en bracht het exotische in Walton naar voren en de reactie van de jonge Bulgaarse violiste Liya Petrova getuigt van de manier waarop dit prachtige concert meer een 'internationaal' hoofdbestanddeel is geworden. Petrova vangt echt de improviserende manier, de prachtige thema's die als het ware worden gesponnen in het spelen ervan. Die zwoele afdalingen naar de G-snaar zijn vooral verleidelijk. En luister naar de manier waarop ze teder mijmert in en rond het openingsthema wanneer het zo magisch terugkeert in de houtblazers tegen het einde van het eerste deel. Maar er is ook het rebelse gekraak en geknetter van Waltons extraverte aard, waar Petrova kan genieten van de jazzy syncopering.

De directheid van de opname (die ik persoonlijk prefereer) is een echte troef in deze passages, de solist staat op de voorgrond, maar verdoezelt op geen enkele manier de scherpte van de innerlijke partij-schrijven in het orkest - niet in de laatste plaats in het centrale scherzo, waar de contrasterende trio's opnieuw zo trance-achtig zijn in hun uitnodigingen tot de dans. De Royal Philharmonic onder Duncan Ward is de hele tijd op hun hoede en er wordt een aanstekelijke energie heen en weer gestuurd tussen solist en orkest.

Ik was niet bekend met de Respighi Sonate in b mineur voordat ik dit verhaal hoorde en ondanks de dramatische verschuiving in dynamiek van orkest naar piano - de uitstekende Adam Laloum - leek het openingsonderwerp van het eerste deel ver verwant aan de Walton, en niet alleen omdat het, om zo te zeggen, nog in de lucht hing. Onnodig te zeggen dat er een neoklassieke klank zit in de manier waarop Respighi zijn materiaal presenteert (hij leek altijd met één voet in andere tijdperken te staan), maar ook een openlijke theatraliteit: het vurige hoogtepunt van het langzame deel is ronduit operatisch. Maar nogmaals, Petrova geniet van de lyrische noodzaak, de uitbundigheid van het schrijven die haar gepassioneerde Slavische aard erop loslaat – en terugkomend op de unieke koppeling, heeft ze duidelijk lang en hard nagedacht over hoe de nabijheid van twee zeer verschillende werken elkaar kan beïnvloeden en alleen maar kan bijdragen aan het genot van beide.

What a shrewd coupling: seemingly unlikely bedfellows united not just by dint of having both been written in Italy (the Walton, of course, at his retreat in Ischia) but by a certain something in the water …the Mediterranean, that is.

You hear it immediately in the colour and cast of the opening idea in both pieces – a kind of luxuriance which comes from heat and light and the songful nature of a land steeped in opera. It stifled the Englishness and brought out the exotic in Walton and the response of the young Bulgarian violinist Liya Petrova is testament to the way in which this beautiful concerto has become more of an ‘international’ staple. Petrova really catches its improvisational manner, its gorgeous themes spun, as it were, in the playing of them. Those sultry descents to the G string are especially seductive. And listen to the way in which she tenderly muses in and around the opening theme when it so magically returns in the woodwind towards the close of the first movement. But equally there is the rebellious snap and crackle of Walton’s extrovert nature where Petrova can revel in the jazzy syncopation.

The immediacy of the recording (which I personally favour) is a real asset in these passages, the soloist well to the foreground but in no way obscuring the keenness of the inner part-writing in the orchestra – not least in the central scherzo where again the contrasting trios are so trancelike in their invitations to the dance. The Royal Philharmonic under Duncan Ward are on their toes throughout and an infectious energy is passed back and forth between soloist and orchestra.

I was not familiar with the Respighi Sonata in B minor before hearing this account and despite the dramatic shift in dynamics from orchestra to piano – the excellent Adam Laloum – the opening subject of the first movement seemed distantly related to the Walton, and not just because it was still, so to speak, in the air. Needless to say there is a neoclassical ring to the way in which Respighi presents his material (he always seemed to have one foot in other eras) but an overt theatricality too: the ardent climax of the slow movement is positively operatic. Again, though, Petrova relishes the lyric imperative, the effusiveness of the writing bringing her impassioned Slavic nature to bear on it – and coming back to the unique coupling, she’s clearly thought long and hard about how the proximity of two very different works can impact upon each other and only add to the enjoyment of both.