juni 2023

Grime, Newland & Turnage: Bracing Change 2

Bozzini Quartet, Heath Quartet & Piatti Quartet

Het NMC-label biedt ons opnieuw een prachtig inzicht in de hedendaagse kwartetliteratuur: drie componisten, drie ensembles en drie meeslepende uitvoeringen.

Drie strijkkwartetten van drie componisten uitgevoerd door drie verschillende groepen. In die zin is ‘Bracing Change 2’ niet anders dan het eerste deel (8/17). In lijn met de geest van het project en de titel worden we echter opnieuw geconfronteerd met drie werken die op heel verschillende manieren alternatieve creatieve oplossingen bieden voor de uitdaging om hedendaagse kwartetmuziek te schrijven.

Eerst is er Mark-Anthony Turnage’s hard-hitting Contusion. Gecomponeerd in 2013, dit bondige werk in één deel, dat zijn titel ontleent aan een gedicht van Sylvia Plath, opent met een aarzelend smekende gebaar van twee noten. Deze figuur ondergaat een reeks gespannen en verdraaiende transformaties met elke set verschuivende uitspraken, alsof er op wordt gejaagd als een etterende wond. De muziek breekt uiteindelijk zo’n twee minuten voor het einde af, en maakt plaats voor een klagende cellomelodie die een klagende kwaliteit bezit, voordat de duisternis weer neerdaalt. Het Piatti Quartet, dat de Sidney Griller Award ontving voor hun uitvoering van Turnages werk tijdens de Wigmore Hall International String Quartet Competition van 2015, biedt een zeer gevoelige en genuanceerde lezing.

Zoals de titel al doet vermoeden, speelt een reeks langzaam ontvouwende aanhoudende akkoorden in Paul Newlands difference is everywhere (altered) met de paradox tussen gelijkenis, verschil en stilte. Het effect, zoals Steph Power opmerkt in een briljante reeks boekjes, is dat de luisteraar zich richt op ‘kleine nuances van verschil’ en ‘het gevoel van een gedeelde tijd en ruimte die fysiek voelbaar wordt’ in de muziek. Op het eerste gezicht suggereert de klankwereld van de muziek Morton Feldman of misschien de late Cage, hoewel Newlands invloeden zich ook verder uitstrekken tot het Oosten.

Het hoogtepunt van de cd is in veel opzichten Helen Grime's String Quartet No 2. Een krachtig, meeslepend en absorberend werk gespeeld met een combinatie van grit en polish door het Heath Quartet, Grime's Second Quartet begint met een glinsterende twee-noten golvende figuur genesteld tussen altviool en cello. De muziek barst dan los met een meer statement-achtig twee-noten thema dat Tippett oproept in zijn ritmische doelgerichtheid, projectie en drive. Een energieke tweede beweging put uit meer hocket-achtige, imitatieve uitwisselingen die zich vaak uitstrekken tot de hogere registers van het kwartet, terwijl een kalmere, reflectieve derde beweging lage gedempte texturen contrasteert met een geanimeerd middengedeelte dat stap voor stap naar beneden spiraalt, voordat het huiverend tot stilstand komt met een reeks haperende hartslagen. Krachtig spul.

Three string quartets by three composers performed by three different groups. In this sense, ‘Bracing Change 2’ is no different to the first instalment (8/17). However, in keeping with the spirit of the project and its title, we are presented again with three works that in very different ways offer alternative creative solutions to the challenge of writing contemporary quartet music.

First up is Mark-Anthony Turnage’s hard-hitting Contusion. Composed in 2013, this terse one-movement work, which takes its title from a Sylvia Plath poem, opens with a hesitantly pleading two-note gesture. This figure undergoes a series of tense and twisting transformations with each set of shifting statements, as if preyed upon like a festering wound. The music eventually ruptures some two minutes before the end, giving way to a plaintive cello melody that possesses a keening quality, before the darkness descends once more. The Piatti Quartet, who received the Sidney Griller Award for their performance of Turnage’s work at the 2015 Wigmore Hall International String Quartet Competition, offer a highly sensitised and nuanced reading.

As its title suggests, a series of slowly unfolding sustained chords in Paul Newland’s difference is everywhere (altered) plays on the paradox between similarity, difference and silence. The effect, as noted by Steph Power in a brilliant set of booklet notes, is to focus the listener on ‘tiny nuances of difference’ and ‘the sense of a shared time and space becoming physically palpable’ in the music. On the surface, the music’s sound world suggests Morton Feldman or perhaps late Cage, although Newland’s influences also extend further to the East.

In many ways, the highlight of the disc is Helen Grime’s String Quartet No 2. A powerful, compelling and absorbing work played with a combination of grit and polish by the Heath Quartet, Grime’s Second Quartet starts with a shimmering two-note undulating figure nested between viola and cello. The music then bursts into action with a more statement-like two-note theme that evokes Tippett in its rhythmic purposefulness, projection and drive. An energetic second movement draws on more hocket-like, imitative exchanges that often extend into the quartet’s higher registers, while a calmer, reflective third movement contrasts low muted textures with an animated middle section that spirals downwards by step, before shuddering to a stop with a series of faltering heartbeats. Powerful stuff.