mei 2023

Magnificat 3

The Choir of St John’s College, Cambridge o.l.v. Andrew Nethsingha

Deze doorlopende serie is niet alleen een prachtig voorbereid en gezongen eerbetoon aan de Anglicaanse liedtraditie, maar ook aan Andrew Nethsingha’s briljante muziekleiderschap in St. John’s.

Het opnemen van één deel van Anglicaanse lofzangen kan als een ongeluk worden beschouwd. Het opnemen van drie (vier, zodra de serie compleet is) lijkt op onzorgvuldigheid … Er is een neiging om deze muziek af te doen als het brood en de boter van het liturgische leven: goed genoeg voor alledag, maar niet voor speciale gelegenheden. Andrew Nethsingha en The Choir of St John’s Cambridge bewijzen dit spectaculair onjuist in ‘Magnificat 3’ – muzikale jam van begin tot eind.

Elk gevoel van dit als een catalogus van werken in plaats van een recital valt weg in Nethsingha’s zorgvuldige overgangen, programmering die van elke schijf een bevredigende luistersequentie maakt. De dirigent schuwt het niet om spelletjes te spelen met de luisteraar, en opent dit laatste deel helemaal niet in Engeland (of het anglicanisme) maar in Rusland, met de orthodoxe plechtigheid van Chesnokovs Nunc dimittis. Bassolist Thomas Butler (ik vermoed dat operagangers hem nog veel vaker zullen horen) rijdt op wazige, rokerige golven van koorwierook, die uiteindelijk samensmelten tot Howells’ St Paul’s Service – dezelfde spirituele drang die door culturen heen wordt vertaald. Tegen de tijd dat de hoge tonen de lucht in schieten voor ‘wereld zonder einde’ zijn we volledig lichamelijk, geluid dat vlees is geworden.

Een gevoel van plaats komt scherp naar voren in het contrast tussen Howells’ St Paul’s en de meer introverte Westminster Service: hier mager en gespannen angstig, met wat heerlijk nasale twijfel van het orgel in de Nunc. En dan zijn er nog de banden van de afstamming: Stanford maakt plaats voor zijn student Howells, en geeft het stokje door aan Bryan Kelly, wiens Brittenachtig gesyncopeerde Magnificat en Nunc dimittis in C ons op een vrolijke manier uitzwaait. (Nethsingha's essay in het boek – dat op zichzelf al de prijs van de cd waard is – citeert een grappige Howells over het werk: 'Na elke uitvoering moet de kerk opnieuw worden ingewijd!') De extraversie van Stanford en Howells wordt gecompenseerd door de kristalheldere precisie van Philip Moore's Sancti Johannis Cantabrigiense – een couplet-anthem van Byrd of Gibbons dat is afgedwaald naar een ander tijdperk, echoënd van paren solostemmen en een rustgevende orgelbegeleiding die het intieme hart van deze opname vormen.

Het koor brengt werken die een wereldveranderende paar decennia beslaan, van de Eerste Wereldoorlog tot de jaren 60, met een uitgesproken persoonlijkheid, terwijl het een kerngeluid behoudt dat altijd vrij en vol is, verfrissend natuurlijk (hoewel de hoge tonen op natuurlijke wijze zijn geformuleerd met dit niveau van smaak en zorg). Het is triest dat Nethsingha's vertrek betekent dat het volgende deel het laatste zal zijn. Ik kan geen beter of passender grafschrift bedenken voor de tijd dat de muziekdirecteur bij St. John’s werkte.

To record one volume of Anglican canticles may be regarded as a misfortune. To record three (four, once the series is complete) looks like carelessness … There’s a tendency to dismiss this music as the bread and butter of liturgical life: good enough for everyday, but not for special occasions. Andrew Nethsingha and The Choir of St John’s Cambridge continue to prove this spectacularly wrong in ‘Magnificat 3’ – musical jam all the way.

Any sense of this as a catalogue of works rather than a recital falls away in Nethsingha’s careful segues, programming that makes each disc a satisfying listening sequence. The conductor isn’t above playing games with the listener, opening this latest volume not in England (or Anglicanism) at all but Russia, with the Orthodox solemnity of Chesnokov’s Nunc dimittis. Bass soloist Thomas Butler (I suspect opera-goers are going to hear a lot more of him) rides hazy, smoky waves of choral incense, which eventually coalesce into Howells’s St Paul’s Service – the same spiritual urge translated across cultures. By the time the trebles are shooting skywards for ‘world without end’ we’re fully corporeal, sound made flesh.

A sense of place emerges keenly in the contrast between Howells’s St Paul’s and the more introverted Westminster Service: lean and tautly anxious here, with some deliciously nasal doubt from the organ in the Nunc. Then there are the links of lineage: Stanford giving way to his student Howells, passing the baton in turn to Bryan Kelly, whose Brittenishly syncopated Magnificat and Nunc dimittis in C sends us off in rollicking style. (Nethsingha’s booklet essay – worth the price of the disc by itself – quotes a droll Howells on the work: ‘After each performance the church will have to be re-consecrated!’) Balancing out the extroversion of Stanford and Howells is the crystalline precision of Philip Moore’s Sancti Johannis Cantabrigiense – a verse-anthem by Byrd or Gibbons that has strayed into another age, echoing pairs of solo voices and lulling organ accompaniment supplying the intimate heart of this recording.

The choir inflect works spanning a world-changing few decades, from the First World War to the 1960s, with distinct personality while maintaining a core sound that’s always free and full, refreshingly natural (if trebles naturally phrased with this level of taste and care). It’s sad that Nethsingha’s departure means that the next volume will be the last. I can’t think of a greater or more apt epitaph to the music director’s time at St John’s.