mei 2023

Nordheim: The Tempest – Suite from the Ballet

Bergen Philharmonic Orchestra o.l.v. Edward Gardner

De suite uit Arne Nordheims ballet The Tempest wordt prachtig uitgevoerd door Edward Gardner en zijn Bergen Philharmonic Orchestra.

Bij het recenseren van de eerste opname van Arne Nordheims toen nog gloednieuwe Suite uit zijn ballet The Tempest (1979), opgenomen voor Philips door het Zuidwest-Duitse Radio Orkest onder leiding van Charles Darden (8/80; later heruitgebracht door het Noorse label Aurora), merkte Arnold Whittall op ‘hoe weinig echt gedenkwaardige muziek is geïnspireerd door … Shakespeares meest muzikale toneelstuk’, maar hij vond Nordheims suite – die iets minder dan de helft van de totale duur van het ballet besloeg – ‘te rhapsodisch en statisch’, en ook ‘te zacht gecentreerd om echt magisch te zijn’. In zijn Specialist’s Guide to music voor The Tempest (8/14) gaf Andrew Mellor – toevallig de annotator voor deze nieuwe opname – Nordheims ‘uiterst boeiende’ partituur de hoogste notering.

Ik ben het met AM eens dat ik Nordheims partituur boeiend vind, inderdaad een van zijn beste composities. Een meesterlijke reductie van het twee uur durende origineel, de suite is gecomponeerd voor een relatief klein orkest - dubbele houtblazers met verdubbelingen, enkele koperblazers, drie slagwerkers, harp, celesta en elektrische piano - met substantiële partijen voor sopraan en bariton (meestal woordloos zingend) en elektronische tape. Nordheims uitgebreide sonische palet vertegenwoordigt de 'duizend twangling-instrumenten' van Prospero's eiland, de verscheidenheid van de partituur fantastisch en divers. Met zijn vele instrumentale solo's, met name trombone (in twee van de acht delen), cello (in het vijfde, 'Lacrymae') en altviool, de spelers helaas niet gecrediteerd door LAWO, en een aantal indrukwekkende secties - zoals in het levendige zesde deel, 'A Mazed Trod' - klinkt het werk soms net zo rijk als een orkestconcert. En in tegenstelling tot AW is het laatste deel van de suite meeslepend, magisch en prachtig geschreven.

Het Bergen Philharmonic Orchestra heeft een lange traditie van Nordheim-optredens en, met een goed voorbereide Edward Gardner aan het roer, leveren ze een nog aangrijpender verslag dan het South West German Radio Orchestra 42 jaar eerder. Beate Mordal en Jeremy Carpenter zijn mooier in balans binnen het ensemble, vastgelegd door LAWO's fantastische geluid, natuurlijker dan dat van Philips dat, hoewel het nog steeds goed klinkt, nu zijn leeftijd laat zien en in vergelijking daarmee een beetje fel lijkt. Een geweldige opname: ik moedig iedereen aan om dit te kopen en in vervoering te raken.

When reviewing the first recording of Arne Nordheim’s then very new Suite from his ballet The Tempest (1979), recorded for Philips by the South West German Radio Orchestra conducted by Charles Darden (8/80; later reissued by the Norwegian label Aurora), Arnold Whittall noted ‘how little truly memorable music has been inspired by … Shakespeare’s most musical play’ but found Nordheim’s suite – representing a little under half the ballet’s total duration – ‘too rhapsodic and static’, as well as ‘too soft-centred to be truly magical’. In his Specialist’s Guide to music for The Tempest (8/14), Andrew Mellor – coincidentally, the annotator for this new recording – gave Nordheim’s ‘utterly engrossing’ score top billing.

I am with AM in finding Nordheim’s score enthralling, indeed, one of his finest compositions. A masterly reduction of the two-hour-long original, the suite is scored for a relatively small orchestra – double woodwind with doublings, single brass, three percussionists, harp, celesta and electric piano – with substantial parts for soprano and baritone (mostly singing wordlessly) and electronic tape. Nordheim’s expanded sonic palette represents the ‘thousand twangling instruments’ of Prospero’s island, the variety of the scoring fantastical and diverse. With its many instrumental solos, especially trombone (in two of the eight movements), cello (in the fifth, ‘Lacrymae’) and viola, the players sadly not credited by LAWO, and some impressive sectional writing – as in the vibrant sixth movement, ‘A Mazed Trod’ – the work sounds as rich as an orchestral concerto at times. And contrary to AW, the final section of the suite is compelling, magical and gorgeously written.

The Bergen Philharmonic Orchestra have a long tradition of Nordheim performances and, with a well-prepared Edward Gardner at the helm, provide an even more gripping account than did the South West German Radio Orchestra 42 years earlier. Beate Mordal and Jeremy Carpenter are more beautifully balanced within the ensemble, captured by LAWO’s superb sound, more natural than Philips’ which, while still sounding well, is now showing its age and seems a little fierce by comparison. A marvellous recording: I urge everyone to buy this and be enraptured.