mei 2023

Bruckner: Symphony No 4, ‘Romantic’

Cologne Gürzenich Orchestra o.l.v. François‑Xavier Roth

‘Het best gerealiseerde en best opgenomen verslag van de originele versie van de Vierde die we tot nu toe hebben gehad’, schrijft een enorm onder de indruk geraakte Richard Osborne.

Dit is een prachtig verslag van de originele versie uit 1874 van Bruckners Vierde symfonie, voor het eerst gepubliceerd in 1975 in de Bruckner Society-editie van Leopold Nowak. Interessant genoeg is dit de enige versie van de Vierde die François-Xavier Roth zal opnemen in de cyclus van Bruckner-symfonieën die hij maakt ter voorbereiding op het tweehonderdjarig bestaan ​​van Bruckner in 2024.

Jarenlang was Eliahu Inbals Frankfurt-opname uit 1982 (Teldec, 6/84 – nu alleen verkrijgbaar als onderdeel van een budgetprijsset van 10 cd's van Warner Classics) de uitvoering die je moest hebben, hoewel Roger Norringtons veel gedrevener Stuttgart-verslag uit 2007 (Hänssler, 1/09) later op de shortlist zou komen.

De Roth heeft het beste van beide werelden. Net als Inbal zijn zijn tempo's gematigder dan die van Norrington; maar zoals altijd bij deze meest geaarde maar theatraal ingestelde hedendaagse dirigent, is er een gevoel van levend lezen van de eerste tot de laatste noot, zelfs wanneer – zoals af en toe gebeurt in de twee buitenste delen – Bruckners kaartlezen enigszins misgaat.

In een recensie van Roths opname van de Zevende symfonie (5/22) schreef Christian Hoskins over een aantal ongewoon snelle tempo's, terwijl hij opmerkte dat 'de uitvoering nooit snel klinkt'. Het is hier hetzelfde, zij het andersom: een uitvoering die de symfonie de ruimte geeft om haar zaak te bepleiten, maar die nooit langzaam klinkt. De natuurlijke, ongedwongen tred van het tweede onderwerp van het eerste deel is een bijzonder genot, net als Roths aangenaam gemakkelijke manier met het langzame deel en de late climax waar het op natuurlijke wijze naartoe bouwt.

Als het rustieke G majeur dansonderwerp van de finale (fig. C, 3'09") gehaast klinkt, zowel hier als in de twee rivaliserende opnamen, is het Bruckners fout dat hij het thema aan een paar fluiten heeft gegeven (plus een hobo in de recapitulatie), met de violen eronder die rondhuppelen. In de versie uit 1880 etst hij het thema uit op fluit, hobo en klarinet en verbant hij de violen volledig.

Dus ja, er is een vreemde misstap in de partituur van de versie uit 1874; en nee, we hebben niet het beroemde 'jacht'-Scherzo uit 1878 dat de wilde houtnoten van dit origineel uit 1874 verving. Robert Simpson beschreef het Scherzo uit 1874 als 'slungelig', 'misschien wel de slechtste compositie van Bruckners volwassenheid', wat suggereert dat hij het waarschijnlijk nooit heeft gehoord, zeker niet in een uitvoering die zo goed was als deze.

Ik vermoed dat het deel is geschrapt vanwege de moeilijkheden die het opleverde om orkesten. Met hun nauwgezette voorbereiding en hun geweldige echt-Duitse hoornsectie, maakt Roths Gürzenich Orkest de moeilijkheden niet licht; ze geven ons gewoon een levendige en sfeervolle uitvoering van een aantal echt behoorlijk goede muziek.

Als Bruckner de Vierde symfonie niet had herzien, zou deze nog steeds een bevoorrechte plaats in de canon hebben gekregen, zij het zonder de chronologie te ondermijnen van de reis die ons door de Vijfde en Zesde symfonie naar de glorieuze Zevende voert, die Bruckner begon op het moment dat de herziene versie van de Vierde eindelijk werd neergelegd. Wanneer voltooid, zal de Roth-cyclus die oorspronkelijke chronologie opnieuw bevestigen. Ondertussen biedt het ons het best gerealiseerde en best opgenomen verslag van de originele versie van de Vierde die we tot nu toe hebben gehad.

This is a superb account of the original 1874 version of Bruckner’s Fourth Symphony, first published in 1975 in Leopold Nowak’s Bruckner Society edition. Interestingly, it will be the only version of the Fourth that François-Xavier Roth will be including in the cycle of Bruckner symphonies he’s making ahead of the 2024 Bruckner bicentenary.

For many years, Eliahu Inbal’s 1982 Frankfurt recording (Teldec, 6/84 – available now only as part of a 10-CD budget-price set from Warner Classics) was the performance to have, though Roger Norrington’s rather more driven 2007 Stuttgart account (Hänssler, 1/09) would later join the shortlist.

The Roth has the best of both worlds. Like Inbal, his tempos are more moderate than Norrington’s; yet, as always with this most grounded yet theatrically minded of contemporary conductors, there’s a sense of the reading being alive from first note to last, even when – as occasionally happens in the two outer movements – Bruckner’s map-reading goes slightly awry.

Reviewing Roth’s recording of the Seventh Symphony (5/22), Christian Hoskins wrote of some unusually swift tempos, while noting that ‘the performance never sounds fast’. It’s the same here, albeit in reverse: a performance that allows the symphony space in which to make its case but which never sounds slow. The natural, unforced tread of the first movement’s second subject is a particular delight, as is Roth’s pleasingly easeful way with the slow movement and the late climax to which it naturally builds.

If the finale’s rustic G major dance subject (fig C, 3'09") sounds rushed, both here and in the two rival recordings, it’s Bruckner’s fault for giving the theme to a pair of flutes (plus an oboe in the recapitulation), with the violins cavorting beneath. In the 1880 version he etches out the theme on flute, oboe and clarinet and banishes entirely the violins.

So yes, there’s the odd lapse in the scoring of the 1874 version; and no, we don’t have the famous 1878 ‘hunting’ Scherzo that replaced the woodnotes wild of this 1874 original. Robert Simpson described the 1874 Scherzo as ‘shambling’, ‘perhaps the worst composition of Bruckner’s maturity’, which suggests that he probably never heard it, certainly not in a performance as fine as this.

The movement was dropped, I suspect, because of the difficulties it posed to orchestras. With their meticulous preparation and superb echt-German horn section, Roth’s Gürzenich Orchestra don’t make light of the difficulties; they simply give us a vibrant and atmospheric rendering of some really rather good music.

If Bruckner had not revised the Fourth Symphony, it would still have won a favoured place in the canon, albeit without undermining the chronology of the journey that takes us through the Fifth and Sixth symphonies to the glorious Seventh, which Bruckner began the moment the revised version of the Fourth was finally put to bed. When complete, the Roth cycle will reassert that initial chronology. Meanwhile, it provides us with the best-realised, and best-recorded, account of the original version of the Fourth we have yet had.