maart 2023

Voyage intime

Sandrine Piau & David Kadouch

Een filosofische, emotionele en geografische reis verteld aan de hand van een prachtige selectie liedjes; Sandrine Piau is een diep poëtische gids, David Kadouch haar perfecte reisgenoot.

'Voyage intime' markeert het begin van een nieuwe opnamesamenwerking tussen Sandrine Piau en David Kadouch, die al veel bewondering oogsten in concert, zo lijkt het. Het is in veel opzichten een opmerkelijke plaat, hoewel de titel niet helemaal de inhoud ervan weergeeft. De centrale thema's zijn de volharding van het verlangen, de willekeurige onvermijdelijkheid van de dood ('Ik sterf, ik weet niet wanneer, ik ga, ik weet niet waar' - regels van de filosoof Clément Rosset, geciteerd in het boekje), en een existentieel verlangen om te ontsnappen aan het hier en nu, belichaamd in de tegenstelling tussen Schuberts 'Kennst du das Land' en Duparcs 'L'invitation au voyage', die ook de overgang van lied naar mélodie markeert in het midden van de plaat.

'Het is in die omzwervingen waar melancholie koning is dat onze muzikale aanloophavens zich bevinden', schrijft Piau. Er is een soms verontrustende nadruk op ‘mensen die uit het land der levenden worden weggerukt’ (‘Erlkönig’, ‘Der Tod und das Mädchen’, Liszts ‘Der Fischerknabe’), evenals enkele verrassende muzikale parallellen: de nabijheid van ‘Erlkönig’ tot Clara Schumanns ‘Lorelei’ onthult de openlijke schuld van laatstgenoemde aan Schubert in de hamerende monotonen van de begeleiding. We hadden alle vijf Baudelaire-zettingen van Debussy kunnen gebruiken in plaats van slechts drie, en de afwezigheid van ‘Nur wer die Sehnsucht kennt’ lijkt ook vreemd op een schijf met Schuberts andere Mignon-liederen. Maar het is een fijn uitgewerkt programma, hoewel overwegend donker van stemming, wat Liszts ‘Comment, disaient-ils’, de nonchalante envoi van het recital, weinig doet om te verdrijven.

Het is echter prachtig gedaan. Piau's manier van zingen van de lijn terwijl hij subtiele gradaties van kleur en dynamiek inzet om de tekst te verlichten, vindt zijn tegenhanger in Kadouch's poëtische maar gedetailleerde spel, en ze bereiken vaak een opmerkelijke eenheid van doel en expressie, bewonderenswaardig ingetogen, maar soms ook verrassend. De toenemende paniek van 'Erlkönig' is adembenemend - de kreet van pijn van de jongen terwijl de Erlking aanvalt is werkelijk afschuwelijk - maar er is geen sprake van een seconde van openlijke theatraliteit. Terwijl de Dood Schuberts Maagd opeist, zijn Piau's gebleekte toon en de stille aandrang van de onderliggende pianoakkoorden diep verontrustend, en het nummer schokt verder aan het einde wanneer Piau een graftombe in het lagere register onthult, waarvan ik, voor één, niet wist dat ze het bezat.

De angst van ‘Kennst du das Land’ wordt weggevaagd door de heldere, ongewoon urgente uitvoering van ‘L’invitation au voyage’ die volgt, maar de hoop op ‘luxe, calme et volupté’ wordt pas bereikt als we bij ‘La vie antérieure’ komen, glorieus loom en volkomen verrukkelijk. De verveling van Debussy’s Baudelaire-zettingen contrasteert ondertussen met de gedesillusioneerde bitterheid van ‘Si tout ceci n’est qu’un pauvre rêve’ uit Lili Boulangers Clairières dans le ciel, met zijn declamatorische zanglijn en beklemmende pianistische toespelingen op Tristan. Kadouch krijgt ondertussen ook twee solowerken: Clara Schumanns turbulente Tweede Scherzo; en Boulangers luchtige Le cortège, enigszins los van de Baudelaireaanse malaise die het omringt, hoewel hij het met veel charme speelt. Het levert allemaal een prachtig, vaak diep ontroerend recital op, waar je steeds weer naar terug wilt keren.

'Voyage intime’ marks the start of a new recording partnership between Sandrine Piau and David Kadouch, already much admired together in concert, it would seem. It’s a remarkable disc in many ways, though the title doesn’t quite give an adequate reflection of its contents. The central themes are the persistence of desire, the arbitrary inevitability of death (‘I die I know not when, I go I know not where’ – lines from the philosopher Clément Rosset, quoted in the booklet), and an existential yearning to escape the here and now, embodied in the juxtaposition between Schubert’s ‘Kennst du das Land’ and Duparc’s ‘L’invitation au voyage’, which also marks the transition from lied to mélodie at the disc’s midpoint.

‘It is in those wanderings where melancholy is king that our musical ports of call are situated’, Piau writes. There is an at times unnerving emphasis on ‘people being snatched away from the land of the living’ (‘Erlkönig’, ‘Der Tod und das Mädchen’, Liszt’s ‘Der Fischerknabe’), as well as some surprising musical parallels: the close proximity of ‘Erlkönig’ to Clara Schumann’s ‘Lorelei’ reveals the latter’s overt debt to Schubert in the accompaniment’s hammering monotones. We could have done with all five of Debussy’s Baudelaire settings instead of just three, and the absence of ‘Nur wer die Sehnsucht kennt’ also seems strange on a disc that includes Schubert’s other Mignon songs. But it’s a finely laid-out programme, albeit prevailingly dark in mood, which Liszt’s ‘Comment, disaient-ils’, the recital’s casual envoi, does little to dispel.

It’s wonderfully done, though. Piau’s way of singing off the line while deploying subtle gradations of colour and dynamics to illuminate the text finds its counterpart in Kadouch’s poetic yet detailed playing, and they often achieve a remarkable unity of aim and expression, admirably restrained throughout, yet on occasion also startling. The mounting panic of ‘Erlkönig’ is breathtaking – the boy’s cry of pain as the Erlking attacks is truly horrific – but there’s no suggestion for a second of overt histrionics. As Death comes to claim Schubert’s Maiden, Piau’s bleached tone and the quiet insistence of the underlying piano chords are profoundly unsettling, and the song further shocks at its close when Piau reveals a sepulchral lower register, which I, for one, was unaware she possessed.

The anxiety of ‘Kennst du das Land’ is swept aside by the bright, unusually urgent performance of ‘L’invitation au voyage’ that follows, but its hopes for ‘luxe, calme et volupté’ are only reached when we get to ‘La vie antérieure’, gloriously languid and utterly ravishing. The ennui of Debussy’s Baudelaire settings, meanwhile, contrasts with the disillusioned bitterness of ‘Si tout ceci n’est qu’un pauvre rêve’ from Lili Boulanger’s Clairières dans le ciel, with its declamatory vocal line and oppressive pianistic allusions to Tristan. Kadouch, meanwhile, is also given two solo works: Clara Schumann’s turbulent Second Scherzo; and Boulanger’s breezy Le cortège, somewhat adrift from the Baudelairean malaise that surrounds it, though he plays it with bags of charm. It all adds up to a beautiful, often profoundly affecting recital, to which you will want to return again and again.