maart 2023

Byrd: ‘The Golden Renaissance’

Stile Antico

Stile Antico begint het Byrd-jubileumjaar op typisch indrukwekkende wijze – een album dat hun onberispelijke maar karaktervolle collegialiteit en hun glorieuze gevoel voor sonische ruimte goed weergeeft.

Byrds latere jaren zijn een fascinerende tijd voor Tudormuziek, en voor zijn 400e verjaardag wijdt Stile Antico een heel album aan zijn werk. Het is de tweede release in een trilogie die ook de jubilea van Josquin Desprez (2/21) en Palestrina viert.

Stile Antico begint met het potentieel autobiografische nummer Retire, my soul, consider thye estate en zet de muziek iets lager en weemoediger dan de recente release van The Sixteen (‘Psalmes, Songs and Sonnets 1611’ – Coro, Recording of the Month, 11/22). Als je de twee vergelijkt, voel je direct warmte in de versie van Stile Antico; een warme, Werthers Original-tint die het hele programma doordringt. En wie zegt dat dat fout is? Zeker niet Byrd-geleerde Kerry McCarthy, wiens geweldige boekje de nadruk legt op de ‘relatieve vrede’ die de componist in zijn laatste jaren werd geboden toen hij ‘onder de bescherming van de plaatselijke katholieke adel’ leefde. Gebouwd rond een diep ontroerende uitvoering van zijn Mis voor vier stemmen, worden ook de Propers voor het feest van de Tenhemelopneming van de Maagd Maria uitgevoerd. Dit zijn notoir moeilijke stukken, maar Stile Antico zingt ze met veel evenwicht, met name de complexe versieringen in Propter veritatem. Als ensemble navigeren ze ook behendig door de vele textuurveranderingen die Byrd eist, zoals het prachtige driedelige couplet Assumpta est Maria, waarin ik vooral genoot van de imitatie op ‘gaudet exercitus’.

Terugkerend naar ‘Psalmes, Song and Sonnets’: er zit een frisheid in Praise our Lord, all ye Gentiles die een beetje van Byrds verzet vastlegt, met name in de buitengewone finale Amen; luxueuzer in de langzamere versie van The Sixteen, maar behoorlijk opwindend in het ongewoon vlotte tempo van Stile Antico. Ook Turn our captivity, O Lord reageert uitstekend op de tekst. Het afsluitende stuk gaat slim terug naar een jonger werk, Tribue Domine uit de voorzichtig benoemde Cantiones, que ab argumento sacrae vocantur (‘Liederen die vanwege hun onderwerpen heilig worden genoemd’, 1575 – overigens het eerste boek met Latijnse muziek dat ooit in Engeland is gedrukt). Bijna 450 jaar later inspireert ‘Grant, O Lord, that while I am placed in this weeble body my heart shall praise thee’ tot een van de rijkste gezangen die ik ooit van dit ensemble heb gehoord.

Byrd’s later years are a fascinating time for Tudor music, and for his 400th anniversary Stile Antico dedicate a whole album to his works. It’s the second release in a trilogy that also celebrates anniversaries of Josquin Desprez (2/21) and Palestrina.

Beginning with the potentially autobiographical song Retire, my soul, consider thine estate, Stile Antico pitch the music slightly lower and more wistfully than The Sixteen’s recent release (‘Psalmes, Songs and Sonnets 1611’ – Coro, Recording of the Month, 11/22). Comparing the two, there is an instant warmth about Stile Antico’s version; a fond, Werther’s Original hue that goes on to infuse the whole programme. And who’s to say that’s wrong? Certainly not Byrd scholar Kerry McCarthy, whose superb booklet note emphasises the ‘relative peace’ offered to the composer in his twilight years as he lived ‘under the protection of local Catholic gentry’. Built around a deeply moving performance of his Mass for Four Voices, the Propers for the Feast of the Assumption of the Virgin Mary are also performed. These are notoriously difficult pieces but Stile Antico sing them with great poise, particularly the complex flourishes in Propter veritatem. As an ensemble they also deftly navigate the many textural changes that Byrd demands, such as the exquisite three-part verse Assumpta est Maria, in which I especially enjoyed the imitation on ‘gaudet exercitus’.

Returning to ‘Psalmes, Song and Sonnets’: there is a freshness to Praise our Lord, all ye Gentiles that captures a little of Byrd’s defiance, especially in the extraordinary final Amen; more luxurious in The Sixteen’s slower version but quite thrilling at Stile Antico’s uncharacteristically brisk pace. Likewise, Turn our captivity, O Lord is superbly responsive to the text. Cleverly, the closing piece doubles back to a younger work, Tribue Domine from the cautiously named Cantiones, que ab argumento sacrae vocantur (‘Songs which on account of their subjects are called sacred’, 1575 – incidentally the first book of Latin-texted music ever printed in England). Nearly 450 years later, ‘Grant, O Lord, that while I am placed in this feeble body my heart shall praise thee’ inspires some of the richest singing I have heard from this ensemble.