maart 2023

JS Bach: The Well-Tempered Consort, Vol 3

Phantasm

Een prachtige en stijlvol gespeelde release van Phantasm, het derde en laatste deel van hun verhelderende albums met Bach-arrangementen voor gambaconsort.

Wat een geweldige verrassing. Ik had aangenomen dat Phantasm, met deel 2 van hun ‘Well-Tempered Consort’ klaar en afgestoft, hun project van Bach-arrangementen voor viola da gamba al lang had afgerond. Gelukkig voor ons koos Laurence Dreyfus ervoor om de tweedelige structuur van Bachs zogenaamde ‘48’ te negeren, en hier is het derde (en laatste) deel. Naast de Well-Tempered Clavier-boeken, heeft Phantasm geput uit Bachs machtige Clavier-Übung III voor orgel (1739). Ze hebben ook gedoken in Bachs eerdere Weimar-periode en hebben een transcriptie van het Pièce d’orgue opgenomen, het tweede deel van de Fantasia in G, BWV572 (c1710). De transcripties zijn, zoals de uitstekende twee eerste delen ons zouden doen verwachten, uitzonderlijk.

Phantasm had het album niet mooier kunnen openen. De Sinfonia No. 1 in C, BWV787, roept een heerlijk gevoel op dat we samen op reis gaan: de uitvoering bruist van verwachting en een charmante naïviteit. De afzonderlijke melodielijnen worden zachtjes gebogen en de voelbare verstandhouding tussen de spelers spint het verhaal met jaloers kinderlijk gemak. En dan is het alweer voorbij voordat het goed en wel begonnen is: verlaat de kamer en je mist het. Sommige fugastructuren bewegen inderdaad zo snel – hoe genot ongemerkt overgaat in angst in de Fuga in B mineur (Boek 2). Phantasm glijdt door verschillende stemmingen met de slink van een SWAT-team.

De arrangementen klinken ongelooflijk fris. Maar glorieus is vooral het gevoel dat ik ze heel goed ken: zijn dit inderdaad de uitvoeringen waar ik al tientallen jaren op wacht? Zijn dit, met vingers die over fugatische passages tasten als een jonge violist die achter de piano zit, wat ik in gedachten kon horen? Deze sensatie is met name voelbaar voor de Fuga in c mineur (Boek 1) en de Prelude in f mineur (Boek 2): er is hier weelderigheid die ik nooit op de piano kon vinden. Herkleurd in deze verrukkelijke, nasale resonantie, heeft Phantasm aspecten van Bachs muziek tot leven gebracht waarvan ik wist dat ze er waren, vastgelegd in de muzieknotatie, met uiterste stijl.

What a wonderful surprise. I had assumed that with Vol 2 of their ‘Well-Tempered Consort’ done and dusted, Phantasm had long completed their project of Bach arrangements for viol consort. Lucky for us, Laurence Dreyfus chose to ignore the two-part structure of Bach’s so-called ‘48’, and here is the third (and final) instalment. In addition to the Well-Tempered Clavier books, Phantasm have drawn on Bach’s mighty Clavier-Übung III for organ (1739). They’ve also dipped into Bach’s earlier Weimar period, and have included a transcription of the Pièce d’orgue, the second section of the Fantasia in G, BWV572 (c1710). The transcriptions, as the excellent two first instalments would have us expect, are exceptional.

Phantasm couldn’t have created a lovelier way to open the album. The Sinfonia No 1 in C, BWV787, conjures a wonderful sense that we are embarking on a journey together: the performance bubbles with anticipation and a charming naivety. The individual melodic lines are gently inflected and the palpable rapport between the players spins the narrative with enviously childlike ease. And then it’s over before it’s hardly begun: leave the room and you’ll miss it. Indeed, some of the fugal structures are so fast-moving – how delight unmarkedly slips into angst in the Fugue in B minor (Book 2). Phantasm glide through different moods with the slink of a SWAT team.

The arrangements sound incredibly fresh. Yet glorious above all is the sense that I know them dearly: indeed, are these the performances I’ve been waiting some decades for? Are these, with fingers fumbling over fugal entries as a young violinist sitting at the piano, what I could hear in my mind’s ear? This sensation is particularly palpable for the Fugue in C minor (Book 1) and the Prelude in F minor (Book 2): there is lusciousness here that I could never find at the piano. Recoloured in this scrumptious, nasal resonance, Phantasm have brought to life aspects of Bach’s music I knew to be there, inscribed into the musical notation, with utter stylishness.