maart 2023

Bartók: Dance Suite & The Wooden Prince

WDR Symphony Orchestra o.l.v. Cristian Măcelaru

Christian Măcelaru en zijn WDR-symfoniespelers leggen de klankwereld van Bartók en de reis van het verhaal prachtig vast: inderdaad een geweldig album.

Ik heb nog geen geënsceneerde dubbelvoorstelling gezien van Bartóks symbolistische ballet De Houten Prins en zijn allegorische operameesterwerk Hertog Blauwbaards Kasteel. Een hoge en zeer dure opdracht, hoe je de uitdaging ook aanpakt. Maar dat was, zo lijkt het, Bartóks wens, deels moet gezegd worden in een poging om meer bekendheid te geven aan de laatste. Beide zijn buitengewone essays in orkestrale zwarte magie met een kleurenpalet dat alleen Berlioz of Ravel zouden kunnen oproepen. Bartók was een meester in het fantastische van het volkse, zonder ooit het contact te verliezen met een onderliggende menselijkheid – en het is die kwaliteit die de luisteraar aantrekt. Het is één ding om verleid te worden door het auditieve spektakel en iets heel anders om ontroerd te worden door de emotionele subtekst.

Het is dus de menselijkheid van De Houten Prins die het boven de rijken van fantasierijke sprookjes verheft en het diepere drama voedt. En in dat opzicht moet grote lof toegezwaaid worden aan de Roemeense dirigent Cristian Măcelaru, die hier een echte verwantschap toont met de melodieuze kleur en cast van de muziek – niet in de laatste plaats Bartóks welgevormde lyriek – en die het zo overtuigend combineert met de textuurelementen. Het klinkt prachtig, ruim en weelderig – alle lof voor de Linn-ingenieurs – en het karakter, solistisch en collectief, van het WDR Sinfonieorchester laat weinig te wensen over. Een sequentie als ‘The Dance of the Waves’ (aanvankelijk zo doordrenkt met zijn kabbelende celesta en houtblazers van ‘het meer van tranen’ in Bluebeard) is weelderig – er is geen ander woord. Maar er zit ook bravoure in de transformatie van de Prins van mens tot marionet en griezelige parallellen met een bepaalde Miraculous Mandarin.

Maar nogmaals, niets hiervan zou veel meer betekenen dan alleen het cosmetische als Măcelaru niet zo in harmonie was met de diepe en blijvende pijn in Bartóks muziek. De sequentie die de wanhoop van de prins beschrijft – het besef dat de prinses van zijn hartsverlangen gegrepen is door slechts een gesneden beeld van zijn ware zelf – heeft echte emotionele impact. In tegenstelling tot Blauwbaard krijgt de prins echter wel zijn happy end.

Ook vol karakter – en veel fantasievol voetenwerk van Măcelaru’s orkest – is Bartóks Dance Suite. Ik denk dat het verbindende weefsel tussen de volksdansen van Hongarije en Roemenië iets is waar Măcelaru op inspeelt, maar het echte wonder van dit stuk is de manier waarop de aardsheid transformeert in het exotische en mystieke – zoals het centrale molto tranquillo-gedeelte. Een geweldig album.

I’ve yet to see a staged double-bill of Bartók’s symbolist ballet The Wooden Prince and his allegorical operatic masterpiece Duke Bluebeard’s Castle. A tall and very expensive order however one might approach the challenge. But that, it seems, was Bartók’s wish, partly it has to be said in an attempt to gain greater currency for the latter. Both are extraordinary essays in orchestral black magic with a palette of colours which only the likes of a Berlioz or a Ravel might conjure. Bartók was a past master of the folksy made fantastical while never losing touch with an underpinning humanity – and it’s that quality which draws the listener in. It’s one thing to be seduced by the aural spectacle and quite another to be moved by the emotional subtext.

So it is the humanity of The Wooden Prince which raises it above the realms of fanciful fairy tale and fuels the deeper drama. And in that regard great credit must go to the Romanian conductor Cristian Măcelaru, who displays real kinship here with the melodic colour and cast of the music – not least Bartók’s curvaceous lyricism – and marries it so compellingly to the textural elements. It sounds gorgeous, spacious and luxuriant – all credit to the Linn engineers – and the character, soloistically and collectively, of the WDR Sinfonieorchester leaves little to be desired. A sequence like ‘The Dance of the Waves’ (initially so redolent with its rippling celesta and woodwinds of ‘the lake of tears’ in Bluebeard) is lush – there is no other word. But there is swagger, too, in the Prince’s transformation from man to puppet and eerie parallels with a certain Miraculous Mandarin.

Then again, none of this would mean very much beyond the cosmetic if Măcelaru weren’t so in tune with the deep and abiding ache in Bartók’s music. The sequence chronicling the Prince’s despair – the realisation that the princess of his heart’s desire has been captivated by merely a graven image of his real self – has real emotional clout. Unlike Bluebeard, though, the Prince does get his happy ending.

Also full of character – and much fancy footwork from Măcelaru’s orchestra – is Bartók’s Dance Suite. I guess the connecting tissue between the folk dances of Hungary and Romania is something Măcelaru taps into but the real wonder of this piece is the way the earthiness morphs into the exotic and mystical – like the central molto tranquillo section. A terrific album.