januari 2023
Donizetti ‘Signor Gaetano’
Javier Camarena
De Mexicaanse tenor Javier Camarena brengt een persoonlijk en muzikaal spannend eerbetoon aan Donizetti. Een zanger in topvorm, waar hij in repertoire duidelijk genegenheid en affiniteit mee heeft – een schitterend album.
Gezien het feit dat Javier Camarena de afgelopen tien jaar een vaste gast is geweest op veel van de grote operapodia, is zijn opgenomen output relatief schaars, met verschillende optredens op plaat naast Cecilia Bartoli, die de release van zijn eerste grote album, 'Contrabandista', ondersteunde, dat ongeveer vier jaar geleden uitkwam (Decca, 12/18). Dat album werd in deze pagina's warm verwelkomd door Mark Pullinger en zag Camarena een programma samenstellen rond het leven en de rollen van de historische
(bari-)tenor Manuel García, met voornamelijk een mix van werken van Rossini en García zelf.
Nu, bij zijn debuut voor Pentatone, biedt de Mexicaanse tenor een meer rechttoe rechtaan eerbetoon aan Gaetano Donizetti. In een persoonlijke noot in het boekje beschrijft Camarena Donizetti als 'de componist die de grootste impact op mijn leven en mijn carrière had'; hij is waarschijnlijk ook de componist die het meest geschikt is voor de tenorstem zoals die vandaag de dag is.
En Camarena's genegenheid voor – en ervaring met – Donizetti komt duidelijk naar voren op het hele album. De uitvoeringen worden gekenmerkt door zijn gemakkelijke charme, bravoure en hoge noten, evenals een muzikaliteit en gevoel voor stijl die hij de afgelopen jaren stilletjes lijkt te hebben verfijnd. Ook de stem is in geweldige conditie: helder, zonnig en vloeiend, en met wat aanvoelt als een steeds steviger technisch fundament.
Wat ook bewonderenswaardig is, is de manier waarop het programma – bedacht, naar men mag aannemen, in gesprek met de dirigent van het album, Riccardo Frizza, muziekdirecteur van het Donizetti Festival in Bergamo – grotendeels wegblijft van de standaard showstukken. Het zou zo gemakkelijk zijn geweest voor Camarena om feeststukken in te gooien, zoals Tonio's met hoge C's beladen 'Ah! mes amis' van La fille du régiment, bijvoorbeeld, die hij er een gewoonte van heeft gemaakt om tijdens een uitvoering te spelen.
We hebben weliswaar ‘Una furtiva lagrima’ uit L’elisir d’amore, maar verder voert het repertoire ons behoorlijk af van de gebaande paden. In navolging van de recente, welkome trend met operarecitals, hebben we voornamelijk langere scènes, vol met bijdragen van het koor en extra personages. Het getuigt allemaal van de ernst van de onderneming en het blijkt inderdaad de moeite waard.
Camarena, Frizza en Gli Originale – het op maat gemaakte ensemble met historische instrumenten van het Donizetti Festival – brengen een frisheid en toewijding in alles wat ze uitvoeren. Het orkest is vooral goed in de langere introducties van verschillende van de scènes – bijvoorbeeld van ‘Notte d’orrore’, met prachtig gekarakteriseerde blaassolo’s, of van het fragment van Caterina Cornaro, met zijn stormachtige urgentie en onheilspellend luidende klok. Het solowerk is fantastisch, met een melodieuze trompetsolo in Don Pasquale’s ‘Povero Ernesto!’ en een prachtig klagende fagot in de aria L’elisir; de blaasinstrumenten zijn overal levendig en betrokken.
Bovenal is er gewoon enorm veel te genieten van Camarena’s zang, vanaf de ranz des vaches-achtige solo die het eerste nummer opent, van Betly – een echte zeldzaamheid, in première gegaan in Napels in 1836 en op afstand gebaseerd op een Singspiel van Goethe. Hij brengt een heerlijke passie in de cavatina’s en is betrouwbaar roekeloze in de cabaletta’s, terwijl de stem, een instrument van behoorlijk formaat, nog steeds het patroon en de coloratuur van de aria uit de vroege Rossiniaanse Il giovedì grasso, geschreven voor Rubini, zeer respectabel kan onderhandelen. Slechts af en toe verliest het geluid een beetje focus en glans, maar dat lijkt op zeuren als het gaat om uitvoeringen van zulke technische zekerheid en elan.
Maar dit album is zoveel meer dan een vocale showcase. Camarena, levendig bijgestaan door Frizza, brengt dramatische urgentie in alles wat hij doet, en geeft een sterk gevoel van de personages die worden vertegenwoordigd en hun verschillende dilemma's. Er is een tastbaar gevoel van hopeloosheid en verloren liefde in de gevangenisscène van Roberto Devereux, bijvoorbeeld, en luister naar de huivering en het bibberen dat Frizza van zijn spelers krijgt na ‘tutto m’ingombra di terror le vene’ rond de 2'45" in het uitgebreide openingsrecitatief (track 4).
De donkere, broeierige aria van Maria di Rudenz is niet minder meeslepend, met een bijzonder smeltende uitvoering van de cavatina, terwijl er een echt dramatische beet zit in de scène van Marino Faliero, vooral in de cabaletta, bezaaid met uitstapjes naar de tenorstratosfeer – hoewel Camarena hier een beetje moe lijkt te worden als hij op het rechte stuk van de laatste scène aankomt. De scène van Caterina Cornaro is nog een hoogtepunt, de cavatina prachtig openhartig en de cabaletta zo opzwepend dat zelfs de meest toegewijde pacifist die marcheert, erdoor zou worden geraakt. op weg naar de oorlog.
Al met al, met een uitstekende techniek en presentatie van Pentatone, is dit een enorm plezierig en ongewoon bevredigend en boeiend operarecital van een zanger op het toppunt van zijn kunnen – een fantastisch album dat Signor Gaetano zelf trots maakt.
Given that Javier Camarena has been a regular guest on many of the great opera stages for at least the past decade, his recorded output is relatively slender, with several appearances on record alongside Cecilia Bartoli, who supported the release of his first major album, ‘Contrabandista’, released some four years ago (Decca, 12/18). That album was warmly welcomed in these pages by Mark Pullinger and saw Camarena build a programme around the life and roles of historical
(bari-)tenor Manuel García, mainly featuring a mixture of works by Rossini and García himself.
Now, on his debut for Pentatone, the Mexican tenor offers a more straightforward tribute to Gaetano Donizetti. In a personal note in the booklet, Camarena describes Donizetti as ‘the composer who had the biggest impact on my life and my career’; arguably he’s also the composer most ideally suited to the tenor’s voice as it is today.
And Camarena’s affection for – and experience of – Donizetti comes through clearly throughout the whole album. The performances are defined by his easy charm, swagger and top notes, as well as a musicianship and sense of style that he seems to have been quietly refining over the past few years. The voice, too, is in great condition: bright, sunny and easy flowing, and with what feels like an ever-firmer technical foundation.
What’s admirable, too, is the way that the programme – devised, one assumes, in conversation with the album’s conductor, Riccardo Frizza, music director of the Donizetti Festival in Bergamo – largely steers clear of the standard showpieces. It would have been so easy for Camarena to throw in party pieces such as Tonio’s top-C-laden ‘Ah! mes amis’ from La fille du régiment, for example, which he’s made a habit of encoring in performance.
We do have ‘Una furtiva lagrima’ from L’elisir d’amore, true, but otherwise the repertoire takes us quite a way from the beaten track. Following the welcome recent trend with operatic recitals, we mainly have longer scenes, replete with contributions from chorus and additional characters. It’s all testament to the seriousness of the enterprise, and it proves rewarding indeed.
Camarena, Frizza and Gli Originale – the Donizetti Festival’s bespoke period-instrument band – bring a freshness and commitment to everything they perform. The orchestra is especially fine in the longer introductions to several of the featured scenes – to ‘Notte d’orrore’, for example, showcasing beautifully characterised wind solos, or to the Caterina Cornaro extract, with its stormy urgency and ominously tolling bell. The solo work is superb, with a mellifluous trumpet solo in Don Pasquale’s ‘Povero Ernesto!’ and a beautifully plangent bassoon in the L’elisir aria; wind interjections throughout are lively and engaged.
Above all, there’s simply an enormous amount to enjoy in Camarena’s singing, right from the ranz des vaches-like solo that opens the first track, from Betly – a real rarity, premiered in Naples in 1836 and distantly based on a Singspiel by Goethe. He brings a lovely ardour to the cavatinas and is reliably swashbuckling in the cabalettas, while the voice, a good-size instrument, can still negotiate the patter and coloratura of the aria from the early Rossinian Il giovedì grasso, written for Rubini, very respectably. Only occasionally does the sound lose a little focus and sheen, but that seems like carping when it comes to performances of such technical assurance and élan.
But this album is so much more than a vocal showcase. Camarena, vividly abetted by Frizza, brings dramatic urgency to everything he does, giving a strong sense of the characters represented and their various dilemmas. There’s a tangible sense of hopelessness and lost love in the prison scene from Roberto Devereux, for example, and listen out for the shuddering and shivering Frizza gets from his players after ‘tutto m’ingombra di terror le vene’ around the 2'45" mark in the extended opening recitative (track 4).
The dark brooding of the Maria di Rudenz aria is no less compelling, with an especially melting performance of the cavatina, while there’s a real dramatic bite to the Marino Faliero scene, especially in the cabaletta, dotted with excursions into the tenor stratosphere – although here Camarena seems to tire a little as he gets on to the home straight. The scene from Caterina Cornaro is yet another highlight, the cavatina beautifully open-hearted and the cabaletta so rousing that it would get even the most devoted pacifist marching off to war.
All in all, with fine engineering and presentation from Pentatone, this is a hugely enjoyable and unusually satisfying and engaging operatic recital from a singer at the top of his game – a superb album that does Signor Gaetano himself proud.